پایگاه جامع فرق ادیان ومذاهب - بسیاری از سلاطین صفوی مصرف‌کننده مواد مخدر بودند در تاریخ آمده است که شاه صفی، شاه عباس دوم، شاه سلیمان، شاه سلطان حسین مواد مخدر استفاده می‌کردند در بین سلاطین صفویه شاه عباس نه‌تنها مواد مخدر مصرف نمی‌کرد و اصلاً اجازه نمی‌داد کسی توتون و تنباکو استفاده کند و اگر متوجه می‌شد کسی چیزی مصرف کرده دستور می‌داد مجازاتش کنند. علمای نجف و کربلا در آن دوران مخالفت شدیدی با این اقدام کردند و فتاوی زیادی دادند. در فتاوی این علما آمده است: اگر کسی تریاکی بود به او زن ندهید، با وی معاشرت نکنید، به مراسم‌هایش نروید.

برخی تاریخ‌دانان یکی از علل فروپاشی سلسله صفویان را مواد مخدر ذکر می‌کنند و معتقدند که از قرن هفتم میلادی این ماده وارد ایران شد. خسرو معتضد بر این باور است که دروایش هندی کشیدن مخدر را در ایران رواج دادند و در ابتدا نیز به‌صورت معجون و خوراکی مصرف می‌شد. ایشان دراین‌باره می‌گوید: «همان‌طور که قبلاً اشاره کردم انگلیسی‌ها از طریق دراویش هندی نحوه مصرف تریاک را در ایران تغییر دادند و پای این دراویش را به دربار شاه باز کردند، نماینده ناپلئون در دربار عباس میرزا در خاطراتش نوشته است: وقتی‌که در دربار عباس میرزا بودم دیدم اطراف وی پر از درویش است این افراد به‌عنوان سائل و نیازمند به دربار می‌آمدند، زیرا ایرانیان به دست و دلبازی مشهور بودند و آنان را سر سفره خود می‌نشاندند وی نوشته است من به آنان مشکوک بودم و متوجه شدم هدف آن‌ها ترویج استفاده از مواد مخدر بین درباریان و مردم بوده است.

مواد مخدر از گجرات هندوستان به‌صورت حشیش وارد ایران می‌شد بسیاری از سلاطین صفوی مصرف‌کننده مواد مخدر بودند در تاریخ آمده است که شاه صفی، شاه‌عباس دوم، شاه سلیمان، شاه سلطان حسین مواد مخدر استفاده می‌کردند در بین سلاطین صفویه شاه‌عباس نه‌تنها مواد مخدر مصرف نمی‌کرد و اصلاً اجازه نمی‌داد کسی توتون و تنباکو استفاده کند و اگر متوجه می‌شد کسی چیزی مصرف کرده دستور می‌داد مجازاتش کنند. همین مصرف مواد توسط شاه سلطان حسین و درباریان بود که باعث شد اصفهان با جمعیت ۸۰۰ هزار نفری در برابر ۱۸ هزار افغان شورشی سقوط کند.» [1]

استعمال مواد مخدر در بین صوفیان سابقه ی طولانی دارد.حشیش و تریاک جزو لاینفک برنامه های خانقاه ها بوده است. در بسیاری از شاخه های نعمت اللهی بویژه صفیعلیشاهی و مونسعلیشاهی و همچنین فرقه هایی مانند خاکساریه استعمال مواد مخدر سابقه ی طولانی دارد. مثلا حیرتعلیشاه ناینی جانشین صفی در نامه ای به یکی از صوفیان از ارسال حشیش تشکر می کند. صفاعلیشاه ظهیرالدوله استاد استعمال بنگ و چرس بود و دخترش ولیه حتی در اشعارش از عشق به دود و دم، دم می زند. غلامعلیشاه خاکسار در بسیاری از مجالس بساط تریاکش به پا بود و عکسهای او بر سر منقل موجود است. در وقفنامه ی چندین خانقاه استعمال تریاک و حشیش جزو شرایط وقف است.

اگر چه دراویش گنابادی مدعی هستند که در این فرقه استعمال مواد مخدر ممنوع شده اما هنوز مشایخ زیادی از این فرقه مانند محجوبی و..رسما به استعمال مواد مخدر مشغولند. به هر حال برای رسیدن به خلسه و درک مقام صحو نیاز به ابزارهایی بوده که برخی از آنان همین موارد است.

علامه ی طباطبایی رحمت الله علیه عارف بزرگ و مفسر ارجمند شیعه در المیزان می فرمایند: “صوفيه براى سير و سلوک آداب و رسوم خاصى را که در شريعت وجود نداشت به وجود آوردند و راه‌هاى جديدى را پيوسته به آن افزوده و شرع را کنار گذاشتند. تا اينکه به جايى رسيدند که شريعت را در يک طرف ديگر قرار دادند و کارشان به جايى رسيد که در محرمات غوطه‌ور شدند و و اجبات را ترک کردند و در آخر منتهى به تکدى و استعمال بنگ و افيون شدند که اين حالت، آخرين حالت تصوف است که مقام فنا ناميده مى‌شود.»[2]

پی‌نوشت:
[1]. خبرگزاری دانشجو، کد خبری ۶۷۸۷۷۱، snn.ir/002qZv
[2]. محمدحسين طباطبايی، تفسيرالميزان، قم‌:‌انتشارات موسسه نشر اسلامی ج5، ص 282