نقد ابنتیمیه توسط سبکی، عالم معاصرش
تقیالدین علی بن عبدالکافی سُبكی اشعری شافعی متوفّای سال ۷۵۶ هجری، از دانشمندان پرآوازه اهل سنّت و معاصر ابن تيميّه،[1] است؛ وی یکی دیگر از مخالفین جدی ابن تیمیه در اصول و فروع است و کتابهای (التحقیق فی مسالة التعلیق) و (رافع الشقاق فی مسالة الطلاق) درباره مساله طلاق و کتاب (شفاء السقام فی زیارةخیر الانام علیه افضل الصلوة و السلام)[2] را در مورد مساله زیارت قبر پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) در بطلان اندیشههای ابنتیمیه نوشته است.
صفدی شافعی میگوید: علما در رد افکار و اندیشههای ابنتیمیه کتابهای زیادی نوشتند و این ردیهها به دست ابنتیمیه میرسید، ولی اعتنایی به آنها نمیکرد، اما وقتی کتاب التحقیق فی مساله التعلیق از سبکی به دست وی رسید، با تعریف و تمجید از نویسنده آن گفت: این یک رد فقیهانه بر من است.[3]
سبکی درباره ابنتیمیه مینويسد: «افکار ابن تیمیه با عقیده اکثر مسلمین ناسازگار است و حرفهای بدعتآمیزی را در اصول عقاید زده، او خودش را تحت تبعیت و پیروی از کتب خدا و سنت پیامبر مخفی کرده و پایههای ستون اسلام و عقاید مسلمانان را از بین برده و اینطور وانمود میکند که مسلمین را به سوی حق فرا میخواند و راهنمای به سوی بهشت است، او از تبعیت اسلام و سنت پیامبر به بدعت روی آورده و با مخالفت مسلمین از جرگه آنان خارج شد و سخنی گفت كه لازمه آن جسمانی بودن خدا و مركّب بودن ذات اوست، تا آنجا كه ازلی بودن عالَم را ملتزم شد و با اين سخنان حتّی از ۷۳ فرقه نيز بيرون رفت.»[4]
سبکی درباره کتاب منهاج الکرامه علامه حلی و بیانصافیهای ابنتیمیه در رد این کتاب و کتابهایی که خودش در رد ابن تیمیه نوشته، میگوید:
«و لابن تیمیه رد علیه وفی بمقصد الرد و استیفاء اضربه
لکنه خلط الحق المبین بما یشوبه کدرا فی صفو مشربه
یخالط الحشو انی کان فهو له حثیث سیر بشرق او بمغربه
یری حوادث لا مبدا لاولها فی الله سبحانه فما یظن به
لو کان حیا یری قولی و یفهمه رددت ما قال اقفو اثر سبسبه
کما رددت علیه فی الطلاق وفی ترک الزیاره ردا غیر مشتبه[5]
ابنتیمیه بر علامه حلی ردیه زده است، به قصد رد کردن او و وارد کردن ضربه کامل به او؛ ولی در این ردیه حق آشکار را در هم آمیخته و آب زلال را با کدر مخلوط کرده است؛ سخنش را با کلمات مختلف تکرار کرده و برای این کار با سرعت از شرق به غرب زده (سیر بحث را منحرف کرده و هر چه به نظرش رسیده، گفته)؛ معتقد به مباحثی در توحید شده، چیزهایی را حادث دانسته، که قدیم است و اولی نداشته، پس آنچه گمان کرده، گفته؛ اگر زنده بود و کلام مرا میدید و میفهمید، رد میکردم اختلافاتی را که او ایجاد کرده؛ همانگونه که در مسأله «طلاق» و «ترک زیارت» بر کلام او ردیه زدم، ردیهای کاملاً صحیح و یقینی.»
پینوشت:
[1]. «نظرات علمای اهل سنت در مورد تقیالدین سبکی»
[2]. نام دیگر این کتاب (شنّ الغارة علی من انکر السفر للزیاره) است. طبقات الشافعیه الکبری، سبکی، ج10، ص308، شرح حال علی بن عبدالکافی سبکی، ش1393.
در اهمیت این کتاب همین بس که جزء کتب درسی حوزه های علمیه اهل سنت در آن دوره قرار گرفت. طبقات الشافعیه الکبری، سبکی، ج10، ص5، شرح حال صفدی، ش1352. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. الوافی بالوفیات، صفدی، ج21، ص255، شرح حال سبکی ش180. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. الدرّة المضيئة في الردّ علي ابن تيميّه، ص6و7. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[5]. طبقات الشافعیه الکبری، سبکی، ج10، ص176، شرح حال علی عبدالکافی سبکی (پدر مؤلف)، ش1393. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
افزودن نظر جدید