یکی از احادیثی که از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به صورت متواتر روایت شده است، حدیث غدیراست. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در این حدیث، امیرالمومنین (علیه‌السلام) را به جانشینی بعد از خود انتخاب کرد. با این وجود برخی از متعصبین و معاندین اگر چه اصل حدیث را پذیرفته‌اند، ولی در دلالت حدیث خدشه وارد کرده‌اند. ابن‌تیمیه در این‌باره می گوید: «کلمه مولاة، ضد معاداة، محاربه و مخادعه است و دو طرفی است، یعنی چنانچه خداوند مومنین را دوست دارد مومنون نیز خداوند را دوست دارند. یعنی خداوند ولی مومنین است و آنها را از ظلمات خارج می کند.»[1] ابن‌تیمیه اصرار دارد که کلمه مولا در حدیث «فمن کنت مولاه فعلی مولاه» به معنای دوست است، نه به معنای سرپرست.
چنین شبهه‌ای سابقه‌ای دیرین دارد و بسیاری از علمای اهل سنت برای توجیه عملکرد خلفای راشدین مجبور شده‌اند که دست به چنین تأویلاتی بزنند، در حالی‌که روایت صراحت دارد بر جانشینی حضرت علی (علیه‌السلام) در روز غدیر. اما برای این‌که خواننده گرامی بهتر با حدیث غدیر و دلالت آن بر خلافت حضرت علی (علیه‌السلام) آشنا شود، خوب است که متن دو روایتی که در کتاب مسند احمد بن حنبل و کتاب فضائل الصحابه نسائی آمده است را از نظر شما بگذارنیم.
احمد در مسندش چنین روایت کرده است: «فمن کنت مولاه فان علیا مولاه. اللهم عاد من عاداه و وال من والاه.[2] هر که من مولا و سرپرست او هستم پس علی مولا و سرپرست اوست. خدایا دشمن بدار هر که با علی دشمنی ورزد و دوست بدار آن‌که با او از در دوستی درآید.»
نسائی نیز در فضائل الصحابه چنین روایت کرده است: «من کنت ولیه فهذا ولیه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه.[3] هر کس من سرپرست او هستم. پس این علی سرپرست اوست. خدایا دوست بدار کسی‌که او را دوست دارد و دشمن باش با کسی‌که با او دشمنی ورزد.»
چنان‌چه متن دو حدیث را کنار یکدیگر قرار دهید، شاهد خواهید بود که در متن روایت مسند، لفظ «مولی» به کار رفته است و در روایت نسائی کلمه «ولیه» به کار رفته است و از آن‌جایی که برخی از روایات برخی دیگر را تفسیر می‌کند، مشخص می‌شود که کلمه «مولی» و «ولیه» دلالت بر خلافت و جانشینی دارد، نه بر محبت و دوستی! بنابراین اگر کسی تشکیک نماید که مولی در این حدیث شریف به معنای «ولی» یا «اولی» نیست، به طور مسلم وجود «ولی» در نقل دوم جایی برای این تشکیک باقی نمی گذارد.[4]

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]. ابن تيميه، احمد بن عبد الحليم (م 728)، منهاج السنة النبوية في نقض كلام الشيعة القدرية، تحقيق: محمد رشاد سالم، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، چاپ اوّل، 1406، ج7، ص322. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[2]. احمد حنبل، مسند احمد بن حنبل، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1415ق، ج5، ص501، ح18838.
[3]. نسائی، فضائل الصحابة، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1405ق، ص15، ح45.
[4]. میلانی، سید علی، نگاهی به حدیث غدیر، قم: نشر حقایق، 1389،ص29.