پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ امامت یکی از اصول اساسی در نزد همه مسلمانان است. همه مسلمانان بر این باورند که پس از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) شخصی باید امامت مسلمین را برعهده گیرد. اختلاف در مصداق امام است. شیعیان بر این باورند که امامت مقامی والا است که امام فقط باید از طرف شارع مقدس انتخاب شود. نصوص قرآنی و روایی نیز بر عقیده شیعه گواه است. در مقابل اهل سنت می‌گویند که امام را مردم انتخاب می‌کنند و چون پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بعد از خودش کسی را انتخاب نکرد، در نتیجه مردم جمع شدند و ابوبکر را به امامت و خلافت برگزیدند.
اهل سنت برای انتخاب امام، به اجماع مسلمین و شورا استدلال کرده‌اند که در این‌جا به دلیل شورا می‌پردازیم که آیا شورا می‌تواند دلیلی بر امامت ابوبکر باشد.
اهل سنت در مقام تبیین بحث می‌گویند که قرآن به مسئله شورا خیلی اهمیت داده است. بنابراین می‌توان برای انتخاب امام و رهبر از شورا و مشورت کمک گرفت.
ناگفته نماند که نظریه شورا توسط خلیفه دوم وارد ادبیات اهل سنت شد و تا قبل از آن در ادبیات مسلمانان جایی نداشت. با این وجود چیزی که در زمان پیامبر مرسوم نبوده آیا می‌تواند قابل اعتنا باشد؟
آیت‌الله سید علی میلانی در مقام پاسخ‌گویی از این دلیل در کتاب «نقش شورا در امامت» می‌نویسد: «چه چيزى سبب شد عمر نظريه شورا را به ميان آورد. در صورتى‌كه نه در كتاب خدا، نه در سنّت و سيره رسول خدا، نه در سيره ابوبكر و نه حتى در سيره خود عمر تا آن زمان (سال 23 هجرى در منا) هيچ اثرى از نظريه شورا ديده نمى‌شود.»[1]
بنابراین وقتی نظریه شورا نه در زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و نه در زمان ابوبکر مطرح بوده است، چه چیزی باعث شده است که خلیفه دوم این نظریه را وارد ادبیات دینی اهل سنت کند. آیا دلیلی داشته؟ آیت‌الله میلانی در مقام تبیین این مطلب به سخنی از ابن حجر عسقلانی بسنده کرده و می‌گوید: زمانی عمر این نظریه را مطرح کرد که عده‌ای خواستند با حضرت علی (علیه‌السلام) بیعت کنند و وقتی عمر جریان را به این صورت مشاهده کرد، نظریه شورا را مطرح کرد تا از این طریق جلو امامت علی (علیه‌السلام) را بگیرد.[2] برای اطلاع بیشتر می توانید به مقدمه فتح الباری [3] و کتاب فتح الباری مراجعه کنید. [4]
بنابراین نظریه شورا چنان‌چه مشاهده می‌شود، نمی‌تواند دلیلی قانع کننده برای اثبات امامت باشد. بلکه در واقع راه چاره‌ای بوده است برای استمرار غصب امامت و خلافت از حضرت علی (علیه‌السلام).

نویسنده: م.ج

پی‌نوشت:

[1]. میلانی، سید علی، نقش شورا در امامت، انتشارات حقایق اسلامی، قم، 1390ق، «چرا عمر نظریه شورا را مطرح کرد» به نقل از سایت آیت الله سید علی میلانی
[2]. همان، «چرا عمر نظریه شورا را مطرح کرد»، به نقل از سایت آیت الله میلانی.
[3]. ابن حجر عسقلانی، مقدمه فتح البارى، دار الكتب علميّه، بيروت، لبنان، چاپ اول، سال 1410، ص 337.
[4]. ابن حجر عسقلانى، فتح البارى، دار الكتب علميّه، بيروت، لبنان، چاپ اول، سال 1410، ج12، ص182.