ابوالفرج، عبدالرحمان بن أبوالحسن علی بن محمد قرشی تیمی بکری، معروف به «ابن جوزی»، از عالمان حنبلی و از نوادگان ابوبکر، صاحب بیش از سی‌‌صد و هشتاد تألیف متعدد و متنوع از جمله کتاب «الموضوعات» و «العلل المتناهیة»، «صید الخاطر»، کتابی هم دارد، به نام «الرد علی المتعصب العنید المانع من لعن یزید» که در واقع ردی بر کتاب ابن زهیر حنبلی است که در فضائل معاویه و یزید نگاشته است. وی در این کتاب بر این باور است که لعن کردن یزید از نظر امام احمد بن حنبل جایز است و مانعی ندارد.
ابن جوزی در کتاب «صید الخاطر» در مبحثی این عنوان را می‌آورد که از بدفهمی برخی به خدا پناه می‌بریم، خصوصاً کسانی‌که اسم عالم بر روی آنان است.
او روایتی را از مسند احمد بن حنبل نقل می‌‎کند که روزی ابوعبدالرحمن سلمی با حبان بن عطیه نزاع کردند و ابوعبدالرحمن به ابن عطیه که به امیرالمؤمنین ارادت داشت گفت: «آیا می‌دانی چه کسی صاحب تو (امیرالمؤمنین) را جری و نترس کرده است؟ حبان سؤال می‌کند: چه کسی؟ ابوعبدالرحمن می‌گوید: پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‎وآله) که فرمود: شاید خداوند به اهل بدر آگاهی داشت، پس فرمود: هر چه می‌خواهید انجام دهید که شما را بخشیدم.»[1]
سپس ابن جوزی می‌گوید این یک مثال از بد فهمیدن است، که ابوعبدالرحمن گمان کرده که امیرالمؤمنین جنگیده و با اعتماد به این‌که خداوند او را بخشیده، عده‌ای (از مسلمانان) را کشته است.
او می‌گوید که سزاوار است که این حدیث به این صورت معنا شود، که اعمال گذشته شما، هر چه بوده بخشیده شده است، اما بخشش آن‌چه می‌آید خدا تضمین نکرده است. آیا شما معتقدید که اگر اهل بدر که معصوم نیستند، مشرک شوند (البته آنها از این نسبت‌ها دورند ولی معصوم نیستند) مورد مؤاخذه قرانمی‌گیرند؟! هم‌چنین است معصیت؛ یعنی اگر کسی به ناحق قتل انجام داده باشد، قطعاً مورد مؤاخذه قرار می‌گیرد، حتی اگر از اهل بدر باشد.
ابن جوزی پس از این مطالب می‌گوید: حال اگر از معنای این حدیث بگذریم، چگونه جایز است که مسلمانی گمان کند که امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) اعمالی که جایز نیست را به اعتماد این‌که بخشیده خواهد شد، انجام داده است؟! چنین چیزی از او دور است.
امیرالمؤمنین جنگیده است، به دلیل اینکه به جنگ مجبور بوده است، پس بر حق است و عالمان اختلافی ندارند در این‌که علی (علیه‌السلام) با کسی نجنگیده، مگر این‌که در آن جنگ، حق با امیرالمؤمنین بوده است که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‎وآله) فرمود: خدایا! حق را به دور علی بچرخان، به هر سمتی که علی رود.[2]
ابوعبدالرحمن در این نظر خود اشتباه کرده و چه اشتباه زشتی! این مورد به دلیل اعتقاد اوست، او عثمانی مذهب است، یعنی کسی است که معتقد به حقانیت امیرالمؤمنین نیست و جزء طرفداران بنی امیه است.

پی‌نوشت:

[1]. «نعوذ بالله من سوء الفهم، وخصوصًا من المتسمين بالعلم، روى أحمد في "مسنده": أنه تنازع أبو عبد الرحمن السلمي وحبان بن عطية، فقال أبوعبد الرحمن لحبان: قد علمت ما الذي جرَّأ صاحبك -يعني: عليًّا- قال: ما هو؟ قال: قول النبي صلى الله عليه وسلم: "لعل الله اطلع إلى أهل بدر فقال: اعملوا ما شئتم، فقد غفرت لكم"» صيد الخاطر، ابن جوزی، ج1، ص396.
[2]. «ولا يختلف العلماء أن عليًّا رضي الله عنه لم يقاتل أحدًا إلا والحق مع علي، كيف، وقد قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "اللهم! أدر معه الحق كيفما دار".» صيد الخاطر، ابن جوزی، ج1، ص397.