پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ چندی پیش کتاب امامة و النص نوشته فیصل نور از چاپ خارج شد؛ این کتاب سعی در اثبات تناقض گویی بین کلام علمای شیعه با سنت نبوی و کلام وحی، قرآن مجید را دارد، غافل از آن که با قرار دادن دو مطلب در کنار هم و برداشت دوگانگی از آن، تناقض ثابت نمی‌شود. به خصوص که وقتی این دو کلام متعلق به ائمه و علمای شیعه و قرآن و سنت نبوی باشد که همه نور واحد هستند، اول چیزی که در تناقض‌های ادعا شده نزد صاحبان اندیشه آشکار می‌شود توهم و پندار غلط بیننده تناقض است.
در طول تاریخ نیز وجود این تاریکی اندیشه سبب شد تا حقانیت امیرالمومنین (علیه السلام) برای گروهی در هاله‌ای از ابهام و تردید فرو رود و در تناقضی آشکار پی به حقانیت یکی به صورت مطلق و محض نبرند و حق را دوگانه بپندارند و برای حق دوگانی قایل شوند همانطور که تاکنون چنین هستند.
در این نوشتار سعی شده است از عصمت ملائکه دفاع شود، به همین دلیل در ابتدای این تحقیق، تعاریف واژه عصمت مورد بررسی قرار گرفته و پس از آوردن نظرات علما در مورد عصمت و ملائکه و کاربرد آن در قرآن، چیستی عصمت ملائكه مورد بررسی قرار گرفته است و ازخود کلام و استدلال‌های علمای متکلم و فقیه و فیلسوف و عارف شیعه دلایلی برای عصمت ملائکه آورده شده است.[۱]
ویژگی‌های صفاتی
ملائکه بندگان گرامی خدا و عاقل و با شعورند چرا که خداوند می‌فرماید: «بَلْ عِبَادٌ مُّکْرَمُونَ [انبیاء/26] بلکه بندگانی هستند که گرامی داشته شده‌اند.»
معصومند: خداوند می‌فرماید : «لَا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُم بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ [انبیاء/27] آنها در گفتار از خداوند سبقت نمی‌گیرند و هر چه خدا امر کند عمل می‌کنند»
همچنين می‌فرماید:«لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ [ تحریم/6] آنها فرمان خدا را نافرمانی نمی‌کنند و هر چه امر می‌شوند انجام می‌دهند.»
پس اثبات معصومیت در قرآن آمده است.
پیوسته مشغول تسبیح و تحمید خداوند هستند «وَالْمَلَائِکَةُ یُسَبِّحُونَ به حمد رَبِّهِمْ وَیَسْتَغْفِرُونَ لِمَن فِی الْأَرْضِ [الشوری/5] ملائکه حمد پروردگارشان را می‌کنند و برای کسانی که در زمینند استغفار می‌کنند.»
مقامشان از مقام انسان‌ها کمتر است چرا که در برابر آدم سجده کردند و آدم معلم آنها شد و شبی که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به معراج رفت جبرئیل به حدی رسید که بالاتر از آن نتوانست برود ولی پیامبر بالاتر از جبرئیل رفت.
البته باید توجه داشت مقام ملائکه از مقام هر انسانی کمتر نیست بلکه انسانی که مقامش از مقام ملائکه برتر است باید به حدی رسیده باشد که مسجود ملائکه باشد و انسانی باشد که اهل تقوی باشد و انسانی که «أُوْلَئِکَ کَالأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُوْلَئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ [اعراف/179] آنان همانند چهارپایان بلکه گمراه‌ترند [آری] آنها همان غافل‌ماندگانند» نباشد.
فرشتگان مقامات و مراتب مختلفی دارند بعضی مقربند بعضی درجات پایین‌تری دارند.
چهار فرشته مقرب درگاه خداوند جبرئیل، میکائیل، اسرافیل، عزرائیل هستند.
«ما مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقامٌ مَعْلُومٌ وَ إِنَّا لَنَحْنُ الصَّافُّونَ وَ إِنَّا لَنَحْنُ الْمُسَبِّحُونَ [الصافات/166،165،164] هر یک از ما مقام معلومی دارد، ما همواره صف کشیده منتظر فرمان او هستیم و پیوسته تسبیح او می‌گوئیم»
امام صادق می‌گوید: «خداوند فرشتگانی دارد که تا روز قیامت در رکوعند، و فرشتگانی دارد که تا قیامت در سجودند»!. [2]
موجوداتی مجردند:
مهم آن است که ما فرشتگان را به اوصافی که قرآن و روایات مسلم اسلامی توصیف کرده بشناسیم و آنها را صنف عظیمی از موجودات والا و برجسته خداوند بدانیم، بی‌آنکه مقامی جز مقام بندگی و عبودیت برای آنها قائل باشیم، و آنها را شریک خداوند در خلقت یا عبادت بدانیم که این شرک و کفر محض است.
در بسیاری از عبارات تورات از فرشتگان تعبیر به «خدایان» می‌کند که تعبیری است شرک‌آلود، و از نشانه‌های تحریف تورات کنونی است، ولی قرآن مجید از این گونه تعبیرات پاک و منزه است، چرا که برای آن‌ها مقامی جز بندگی و عبادت و اجرای فرمان‌های الهی قائل نشده است و حتی چنانکه گفتیم از آیات مختلف قرآن برمی‌آید که مقام انسان کامل از فرشتگان والاتر و بالاتر است. [3]
وظایف مهم و متنوعی دارند.
مدیریت را باید از خدا یاد بگیریم گرچه خداوند به تنهایی قادر است همه کارها را انجام دهد باز هم در دستگاه خدا تقسیم وظایف وجود دارد و ملائکه پا در رکاب فرمان الهی هستند اما وظایف ملائکه طبق آیات عبارتند از:
الف:برخی از فرشتگان حامل عرش الهی هستند «وَالْمَلَکُ عَلَیٰ أَرْجَائِهَا ۚ وَیَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّکَ فَوْقَهُمْ یَوْمَئِذٍ ثَمَانِيَةٌ [الحاقه/۱۷] فرشتگان بر اطراف آسمان‌ها و عرش پروردگارت را در آن روز هشت ملک برگیرند.»
ب: برخی فرشتگان تدبیر امور می‌کنند «فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا [نازعات/۵] قسم به تدبیر کنندگان امور (ملائکه)»
ج: برخی فرشتگان قبض روح می‌کنند: «حَتَّیٰ إِذَا جَاءَتْهُمْ رُسُلُنَا يَتَوَفَّوْنَهُمْ [اعراف/۳۷] تا هنگامی که فرستادگان ما بر آنها رسند که جانشان را بگیرند (ملائکه)»
د:برخی مراقب اعمال بشر هستند: «وَإِنَّ عَلَیْکُمْ لَحَافِظِینَ  کِرَاماً کَاتِبِینَ  یَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ  إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِی نَعِیمٍ  [انفطار/13،10] به‌درستی که بر شما نگهبانانی است که بزرگوار نویسندگانند هر چه می‌کنید همه را می‌دانند نیکوکاران عالم در بهشت پر نعمتند»
۲ فرشته مأمور این کارند فرشته سمت راست خوبی‌ها را می‌نویسد و فرشته سمت چپ بدی‌ها را. اگر فرشته سمت راست اجازه داد فرشته سمت چپی بدی‌ها را می‌نویسد. خداوند خوبی‌ها را بزرگ جلوه می‌کند و بدی‌ها را تا می‌تواند به ما فرصت می‌دهد.
«مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَن جَاء بِالسَّیِّئَةِ فَلاَ یُجْزَی إِلاَّ مثل‌ها [تدبر/160] هر کس خوبی کند ده برابر آن پاداش می‌بیند»
ه) برخی مأمور عذاب اقوام هستند «وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِیءَ به هم وَضَاقَ به هم ذَرْعًا وَقَالَ هَذَا یَوْمٌ عَصِیبٌ [هود/۷۷] و چون فرستادگان ما به لوط وارد شدند بر قوم خود پریشان خاطر و دلتنگ شد و گفت این روز بسیار سختی است»
اگر در قرآن دقت کنیم می‌یابیم عذاب‌ها معمولاً نزدیک صبح نازل شده است.
و) برخی فرشتگان مأمور امداد به مؤمنان هستند [هود /۷۷]
ز) برخی از فرشتگان مبلغ وحی و آورنده کتب آسمانی هستند: «یُنَزِّلُ الْمَلَائِکَةَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلَیٰ مَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ أَنْ أَنذِرُوا أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا فَاتَّقُونِ [نحل/2] خدا فرشتگان را با روح به امر خود بر هر که از بندگان خواهد می‌فرستد تا اینکه بترساند که خدائی جز من نیست پس از من بترسید.»
تنها جبرئیل نبوده بلکه بعضی از فرشتگان دیگر هم بوده‌اند مثلاً سوره انعام را هفتاد هزار فرشته آورده‌اند.
ح) برخی از فرشتگان باز دارنده انسان از معاصی و گناهان هستند.
«فالزاجرات زجراً همانا که قویاً"نهی می‌کنند»
ط) برخی از فرشتگان حافظ انسان از خطراتند «و برای حفظ شما فرشتگان را به نگهبانی می‌فرستد تا آنگاه که مرگ یکی از شما فرارسد [انعام/۶۱.]»
«لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِّن بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ [رعد/۱۱] برای هر چیز پاسبان‌ها از پیش رو و پشت سربرگماشته که به امر خدا او را نگبهانی کنند.»
امام علی (علیه السلام) نیز در این زمینه می‌فرماید با هر انسانی دو فرشته است که او را حفظ می‌کنند اما هنگامی که مقدرات حتمی فرا رسد او را رها می‌سازند. [4]
 

پی‌نوشت:
[1]. برای مطالعه بیشتر به مقالات مقصر در جنگ جمل کیست،علی یا عایشه؟ و اگر در زمان جنگ صفین یا جمل بودید،کدام طرف را انتخاب می کردید؟ و تکثرگرایی و پلورالیسم در اندیشه قائلین به تصویب و تکثر گرایی با جمع بین خلفای سه گانه و رابطه تکثرگرایی و عدم عقلانیت پذیری اهل سنت مراجعه فرمائید و برای دیدن فهرست مقاله  کلیک کنید تا به آدرس شیعه به عصمت ملایکه معتقد است بروید.
[2] . يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ، ص: ۵۵۶ و براى آگاهى بيشتر از اوصاف ملائكه و اصناف آنها به كتاب «السماء و العالم» بحار الأنوار، «ابواب الملائكه» (جلد ۵۹ صفحه ۱۴۴ تا ۳۲۶ مراجعه فرمائيد، همچنين نهج البلاغه خطبه‏هاى اول و ۹۱- خطبه اشباح- و ۱۰۹ و ۱۷۱).
[3] . يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ، ص: ۵۵۹.
[4] . نهج البلاغه كلمات قصار جمله ۲۰۱.

تهیه و تنظیم: *حجه الاسلام محمد صادق محسن زاده*