دعوا نکنید هر چه راخداوند در مصحف خود فرموده اند را فرا گیرید و به زبان و قلم بشر نادان لا اعتماد له . بهترین واژه به جای دو پاس یا سپاس همین واژه حمد خداوندی است. واژه حمد یکی از واژگان کلیدی در حوزه مفاهیم عبادی در قرآن کریم است. این واژه در فرهنگ لغات عربی و تفاسیر قرآن به لحاظ معنای صریح به ثناء و ستایش تفسیر شده است، اما به لحاظ معناهای جانبی در منابع سنتی رابطه آن با معنای شکر و سپاس و هم‌چنین معنای مدح محل بحث بوده است. به نظر می‌رسد با توجه به ابهام مطرح در معنای این ماده، خصوصاً در حوزه معانی جانبی (و نه معنای صریح) تدقیق معنای آن با روش‌های نوین معناشناختی برای درک ملموس‌تر آن ضرورت دارد. در این مقاله ماده حمد با رویکرد زبان‌شناسی تاریخی- تطبیقی و با استفاده از منابع زبان‌های سامی ریشه‌شناسی شده و در نهایت مشخص شده است که معنای اشتیاق معنای کهن‌تری است که در دوره‌ای متقدم در زبان سامی از این ریشه فهمیده می‌شده، کاربرد این ماده در معنای اشتیاق در متون زبان‌های شاخه شمالی مرکزی از زبان‌های سامی ثبت ‌شده است ---------------- منابع: - قرآن کریم.##کتاب مقدس (1895م). ترجمه و چاپ جماعت بریتش وفورن بیبل سوسائیتی دارالسلطنه لندن. (عکس نسخه کتابخانه مجلس).##ابن اثیر، مبارک بن محمد (1367ش). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر. قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان‏. چاپ چهارم.##ابن درید، محمد بن حسن (1988م). جمهرة اللغة. بیروت: دار العلم للملایین.##ابن سیده، على بن اسماعیل (1421ق). المحکم و المحیط الأعظم. بیروت: دارالکتب العلمیة.##ابن‏عاشور، محمدطاهر (1420ق). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.##ابن فارس، احمد بن فارس (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.##ابن کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو (1419ق). تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر). بیروت: دار الکتب العلمیة منشورات محمدعلى بیضون.##ابوعبید، قاسم بن سلام (1990م‏). الغریب المصنف. تونس: الموسسة الوطنیه للترجمة و التحقیق و الدراسات بیت الحکمه‏.##ازهرى، محمد بن احمد (1421ق). تهذیب اللغة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.##آلوسى، سید محمود (1415ق). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه.##پاکتچی، احمد (1379). «آفریقا- زبان‌ها». در دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی. ویرایش کاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی. جلد 9. 456-463.##الجرجانی، علی بن محمد (1385). الحاشیة على الکشاف. قاهره: شرکة مکتبة ومطبعة مصطفى البابی الحلبی و أولاده بمصر.##جوهرى، اسماعیل بن حماد (1376ق). الصحاح. بیروت: دار العلم للملایین.##راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم‏.##زمخشرى، محمود (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی. چاپ سوم.##زمخشرى، محمود بن عمر (1417ق). الفائق فی غریب الحدیث. بیروت: دار الکتب العلمیة.##شوکانى، محمد بن على (1414ق). فتح القدیر. بیروت: دار ابن کثیر.##صاحب، اسماعیل بن عباد (1414ق). المحیط فی اللغة. بیروت: عالم الکتب.##صینى، محمود اسماعیل (1414ق.). المکنز العربی المعاصر. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون‏.##طبرسى، فضل بن حسن (1372ش). مجمع‌البیان فى تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصرخسرو. چاپ سوم.##طبرى، ابوجعفر محمد بن جریر (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفه.##طوسى، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربى.##عسکرى، حسن بن عبدالله (1400ق). الفروق فی اللغة. بیروت: دار الافاق الجدیدة.##فخر رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر (1420ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربى. چاپ سوم.##فراهیدى، خلیل بن احمد (1409ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت. چاپ دوم.##مشکور، محمدجواد (1357). فرهنگ تطبیقی عربی با زبان‌های سامی و ایرانی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.##ولفنسون، اسرائیل (1929م). تاریخ اللغات السامیة. قاهره: بی‌نا. - A Hebrew - English Bible According to the Masoretic Text. and the JPS 1917 Edition. http://www.mechon-mamre.org/. last updated: 26 May 2014.##http://www.mechon-mamre.org/p/pt/pt0101.htm##Beeston A.F.L. (1982). Sabaic Dictionary. Beirut.##Bennett, Patrick R. (1998). Comparative Semitic Linguistics: A Manual. Eisenbrauns.##Black, Jeremy (2000). A Concise Dictionary of Akkadian. Londen: Oxford. 2nd printig.##Campbell, Lyle (2013). Historical Linguistics: An Introduction. Edinburgh University Press.##Clauson, Gerard (1972). An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford: Clarendon Press.##Costaz, L. (1984). Syriac-English Dictionary. Beirut. Dar El-Machreq.##Dillmann, A. (1865). Lexicon Linguae Aethiopicae. Lipsiae.##Dolgopolsky, Aharon (2008). Nostratic Dictionary. McDonald Institute for Archaeological Research. University of Cambridge.##Drower, E.S. & R. Macuch (1963). A Mandaic Dictionary. Oxford: Clarendon press.##Gelb, Ignace J. (1956). The Assyrian Dictionary. The University Of Chicago.##Gesenius, W. (1955). A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament. Oxford.##Hoftijzer, J. and Jongeling. K. (1995). Dictionary of the North-West Semitic inscriptions. 2 Volumes. Leiden/New York: Brill.##Jastrow, M. (1950). A Dictionary of the Targumim. the Talmud Babli and Yerushalmi and the Midrashic literature. New York: Pardes Publishing House. Reprint.##Leslau, W. (1987). Comparative dictionary of Ge'ez (Classical Ethiopic). Wiesbaden: Otto Harrassowitz.##O'Leary, De Lacy, b. (1872). Comparative grammar of the Semitic languages (1923). London: K. ‎Paul. Trench. Trübner.##Orel, V.E. & Stolbova, Olga V. 1995). Hamito-Semitic Etymological Dictionary: Materials for a reconstruction. Leiden: EJ. Brill.##Payne Smith, J. (1903). A compendious cyriac dictionary. Oxford: Clarendon.##Redhouse, M.R.A.S, J. W. (1880). A Turkish and English lexicon. London: Bernard Quaritch.##Shoeler, Gregor (2006). "Who is the author of Kitab al-ayn?" in: Shoeler. Gregor. The Oral and the Written in Early Islam. London: Routledge.##Wright, William (1830-1889); Smith, W. Robertson (William ‎Robertson) (1846-1894). Lectures on ‎the‎ ‎comparative‎ grammar‎ ‎of‎ ‎the‎ ‎Semitic‎ ‎languages (1890).‏‎ ‎Cambridge: ‎University‎ ‎Press.