از جمله مطالب ضد قرآنی صوفیه آن است که اکثر مشایخ آنان خدائی را معرفی نموده اند که دارای ویژگیهای انسانی است. این نظر برگرفته شده از اهل سنت می باشد، بسیارى از اندیشوران اهل سنت بر این باورند که خداوند اگر در این جهان دیده نشود در عالم قیامت دیده خواهد شد! برخی از آنان در این رابطه گفته اند: هذا مذاهب اهل السنة و العلم بالحدیث؛ این عقیده اهل سنت و دانشمندان حدیث است".{1}بعضی هم پیرامون رؤیت خداوند توسط حضرت موسی و بنی اسرائیل گفته اند: نه این که رؤیت خداوند ممکن نباشد، بلکه حضرت موسی توان دیدن خداوند را نداشت.{2}قائلین به دیدن خداوند برای اثبات ادعایشان به ظاهر بعضی از آیات قرآن و احادیث وارده استدلال نمودند؛ از جمله این روایت؛ پیامبر (ص) گفت: خدا را می بینید همچنان که ماه را در شب چهاردهم‏ می بینید. کسى که در شب چهاردهم ماه را ببیند یقین می داند که آن ماه است. همچنان که مؤمنان نیز خداى عزّ و جلّ را در آن جهان می ببینند یقین می دانند که آن خداى عزّ و جلّ است که مى‏بینند.{3}

به چند نمونه از نظرات بزرگان صوفیه اشاره می شود:

درباره روزبهان بقلی که به او شیخ روزبهان گفته می شود, می نویسند: روزبهان فارسی گفته است: در غلوای سکر حق بر من تجلی کرد در صورت ترکی قبا بسته و مو بافته و کلاه کج نهاده, پس دست در دامن عزوجلش زدم و گفتم به حق وحدت ذاتیه تو که چنانت شناخته ام که اگر به هزار صورت درائی و به هزار کسوت جلوه فرمائی یک سر موی معرفت من تغییر پذیر نیست.{4}
در مورد شیخ عبدالقادر گیلانی نیز در زمان معراج خیالی رفتن او خدا را به صورت مردی که به روی تخت دراز کشیده رویت نموده در همان حال ولایت مطلقه را از وی میگیرد.{5}

اهل سنتی که پیرو بزرگان و صاحب نظران دیروزخود امثال شافعی، حنفی، مالک و ... هستند امروز هم قائل به رویت خداوند متعال هستند که به چندنمونه از نظرات آنها اشاره می شود:

از قول غزالی مطالبی در رویت خدا توسط امام احمد حنبل در کتاب احیاء علوم الدین ذکرشده است.به نظر اکثر علمای عامه و حتی ائمه چهارگانه آنان رویت خدا به عنوان یکی از اصول عقائد بوده و منکرین این عقیده را خارج از اسلام و جزء کفار و مشرکین قلمداد نموده اند.
امام احمد حنبل دارای چنین عقیده ای بوده و مخالفین این عقیده را خارج از قلمرو اسلام معرفی نموده است.{6}
مالک و شافعی نیز دارای عقیده فوق بوده اند چنانکه از قول اشهب چنین آمده: به امام مالک گفتیم: یا اباعبدالله (کنیه مالک) معنای آیه شریفه ((وجوه یومئذ ناضره الی ربها ناظره)) این است که مردم با این دو چشم, خدا را تماشا می کنند؟ گفت: آری.با همان دو چشم, گفتم: عده ای می گویند: معنای (الی ربها ناظره) این است که منتظر ثواب و عقاب پروردگار می شوند, در پاسخ به من گفت: این افراد دروغ می گویند,بلکه مردم به خود خداوند نگاه و تماشامی کنند.{7}
مزنی از ابن هرم نقل می کند که از امام شافعی شنیدم در تفسیر آیه ((کلا انهم عن ربهم یومئذ لمحجوبون)) می گفت: این آیه دلیل بر این است که اولیای خدا او را در آخرت خواهند دید.{8}
عده ای نیز معتقدند که سه مرتبه خدا را در خواب دیده اند.{9}
عده ای نیز مدعی هستند که دو مرتبه خدا را در خواب دیده اند.{10}

به عقیده ما(شیعه پیرو ائمه اطهار (ع) ) دنیا و آخرت (با توجه به معاد جسمانى) هیچ تفاوتى در این مسئله نخواهد داشت، آیا خداوند که وجودى فوق ماده است در قیامت تبدیل به یک وجود مادى می شود و نامحدود به محدود تبدیل خواهد شد؟ شیعه معتقد است مراد از نظر کردن به خداى تعالى نظر کردن حسى که با چشم سر انجام مى‏شود نیست، بلکه مراد نظر قلبى و دیدن قلب به وسیله حقیقت ایمان است.به تعبیر دیگر، دلائل عقلى گواهى مى‏دهد که خداوند هرگز با چشم دیده نخواهد شد؛ زیرا چشم تنها اجسام یا به تعبیر صحیح تر بعضى از کیفیات آنها را مى‏بیند و چیزى که جسم نیست و کیفیت جسم را ندارد، هرگز با چشم مشاهده نخواهد شد، به عبارتی دیگر، اگر چیزى با چشم دیده شود، حتماً باید داراى مکان و جهت و ماده باشد، در حالى که او برتر از همه اینها است، او وجودى است نامحدود و به همین دلیل بالاتر از جهان ماده است؛ زیرا در جهان ماده همه چیز محدود است.

در بسیارى از آیات قرآن از جمله آیاتى که در مورد بنى اسرائیل و تقاضاى رؤیت خداوند سخن مى‏گوید، با صراحت کامل، نفى امکان رؤیت از خداوند شده است. {11}

این آیه از آیاتى است که به خوبى بیانگر این است که به هیچ وجه، خدا را نمى‏توان دید؛ زیرا کلمه "لن" طبق نظر مشهور ادباء، براى نفى ابد است، بنابر این جمله "لن ترانى" مفهومش چنین مى‏شود که نه در این جهان و نه در جهان دیگر مرا نخواهى دید. اگر فرضاً کسى در این موضوع تردید کند که "لن" براى نفى ابد است، باز اطلاق آیه و این که نفى رؤیت بدون هیچ قید و شرطى ذکر شده، دلیل بر این است که در هیچ زمان و در هیچ شرائطى خداوند، قابل رؤیت نیست. {12}

حال سوال ما از صوفیه این است با توجه به آیات قرآن و روایات ائمه اطهار (ع) در مورد محال بودن رویت خداوند متعال، چطور کلام بزرگان خود را  که متاثر از اهل سنت است توجیه می کنید؟ صوفیه ای که بزرگان آنها از اهل سنت می باشند چگونه ممکن است اقطاب آنها ولایت ائمه شیعه را داشته باشند؟ چگونه یک نفر که ائمه شیعه و نظرات شیعه را قبول ندارد می توان جانشین وی شود؟ و هزاران سوال دیگر که صوفیه عاجز مانده اند از پاسخ آنها.
 

منابع

{1} - رشید رضا، محمد ، تفسیر القران الحکیم ( تفسیر المنار)، ج 7، ص 653، دار المعرفة، بیروت، لبنان، چاپ دوم.

{2}- سید بن قطب بن ابراهیم شاذلی ، فی ظلال القرآن، ج ‏3، ص 1369، دارالشروق‏، چاپ بیروت، قاهره‏، سال 1412 هـ ق‏، چاپ هفدهم‏.

{3}- طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القران، مترجمان، تحقیق: حبیب یغمایى‏ ج ‏2، ص 536 و 537، انتشارات توس‏، تهران، 1356 هـ ش، چاپ دوم.- کشف الاشتباه ص 109 نقل از تبصره العوام
{4}-السیوف البارقه ص 88 به نقل از مناقب قادری ص 80
{5}-المنار ج 9 ص 145
{6}- سیری در صحیحین ج 1 ص 117
{7}- طبقات الشافعیه ج 2 ص 81
{8}- روح المعانی ج 9 ص 46
{9و10}- فتوحات مکیه ج 1 ص 334 چاپ دار صادر بیروت

{11}- تفسیر نمونه، ج ‏5، ص 381، دار الکتب الإسلامیة، تهران، سال 1374 هـ ش، چاپ اول.

{12}-همان، ج ‏6، ص 360.