پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ابوالقاسم فردوسی طوسی، شاعر و حماسه‌سرای ایرانی در قرن چهارم هجری قمری است که از دیرباز در مورد مذهب او(شیعه یا سنی‌بودن) اختلاف بوده؛ ولی مسلمان بودن او بین تمام صاحبان تراجم(زندگی‌ نامه‌ نویسان) مورد اتفاق بوده و شکی در اسلام او  وجود نداشته است.

با وجود اینکه در اسلام و مسلمانی او شکی نیست، اما ابوالقاسم گورکانی (از بزرگان متصوفه) [1] بعد از مرگ جناب ابوالقاسم فردوسی شاعر بلندآوازه اسلامی، به جنازه او بی احترامی کرده و طبق نقل عطار از نماز خواندن بر جنازه او امتناع کرد و طبق نقل صاحب طرائق‌الحقائق، از دفن جنازه ایشان در قبرستان مسلمان‌ها ممانعت کرده است.

عطار نیشابوری در کتاب اسرارنامه، به داستان بی‌احترامی ابوالقاسم گورکانی نسبت به جنازه حکیم‌ ابوالقاسم فردوسی اشاره و بیان می‌کند که گورکانی از نماز میّت بر جنازه جناب فردوسی اجتناب کرده است. وی در این رابطه می‌سراید:

«شنودم من که فردوسی طوسی                                  که کرد او در حکایت بی فسوسی

به بیست و پنج سال از نوک خامه                               بسر می‌برد نقش شاهنامه

 بآخر چون شد آن عمرش بآخر                                 ابوالقاسم که بد شیخ اکابر

 اگرچه بود پیری پر نیاز او                                     نکرد از راه دین بر وی نماز او

 چنین گفت او که فردوسی بسی گفت                       همه در مدح گبری ناکسی گفت

 به مدح گبر کان عمری بسر برد                             چو وقت رفتن آمد بی‌خبر مرد

 مرا در کار او برگ ریا نیست                               نمازم بر چنین شاعر روا نیست» [2]

معصوم علیشاه (یکی از بزرگان سلسله نعمت‌اللهی) [3] در کتاب طرائق‌الحقایق از قول تاریخ گزیده حمدالله مستوفی نقل می‌کند: «شیخ ابوالقاسم به وقت وفات فردوسی، دفن او را در گورستان مسلمانان منع کرده که او مداح کافران بوده و پیغمبر فرموده که: «من تشبه بقوم فهو منهم». همان شب او فردوسی را در خواب دید که حُلّه‌های روحانیان پوشیده متعجّب شد، فردوسی او را گفت: خدای تعالی بر من رحمت کرد و گفت اگر مردود گرکانی گشتی، مقبول منی؛ بدین شعر که در توحید گفتی: جهان را بلندی و پستی توئی، ندانم چه‌ای هر چه هستی توئی». [4]

باید دانست که این عمل گورکانی خلاف روایات معصومین علیهم‌السلام است؛ زیرا طبق روایات، حضرات معصومین علیهم‌السلام برای جنازه مسلمان حرمت قائل بودند؛ همان‌گونه که عَلَاءِ بْنِ سَیَابَة از امام صادق علیه‌السلام در این رابطه نقل کرده: «حُرْمَةُ الْمُسْلِمِ مَیِّتاً کَحُرْمَتِهِ حَیّاً سَوِیّا»؛ [5] «احترام به مسلمان مرده بسان احترام به مسلمان زنده است».

مسلمان بودن فردوسی یکی از مُسلّمات تاریخی بوده که بر کسی پوشیده نیست. ابوالقاسم گورکانی باید حرمت مسلمان را نگه می‌داشت و بر آن جنازه نماز خوانده و یا لااقل از دفن آن در قبرستان مسلمانان ممانعت نمی‌کرد. امیرالمؤمنین علیه‌السلام حفظ حرمت مسلمان را از تمام حرمت‌ها بالاتر دانسته؛ همان‌گونه که سید رضی در نهج‌البلاغه از ایشان نقل کرده: «فَضَّلَ حُرْمَةَ الْمُسْلِمِ عَلَی الْحُرَمِ کل‌ها»؛ [6] «خداوند احترام مسلمان را از تمام آنچه محترم است برتر شمرده است»؛ در نتیجه رفتار ابوالقاسم گورکانی خلاف مبانی قرآن و روایات بوده و گویی این شخص از مبانی اسلامی خبر نداشته است.

پی‌نوشت:
[1]. ابوالقاسم گورکانی از بزرگان قرن پنجم هجری قمری است. او به احتمال زیاد در سال ۳۵۰ در دهکده گورکان از توابع طوس مشهد متولد شده است و وفاتش در سال ۴۵۰ است و مقبره ایشان در روستای ابوالقاسم از توابع تربت‌حیدریه می‌باشد.
[2]. فریدالدین عطار نیشابوری، اسرارنامه، ۱ جلد، [بی نا] - تهران، ۱۲۹۸ ه.ش، ص ۱۹۸.
[3]. حاج میرزامحمد معصوم معروف به میرزا آقا، نائب الصدر و معصوم علیشاه فرزند حاج زین‌العابدین معروف به رحمت علیشاه از بزرگان سلسله نعمت اللهیه است. کتاب طرائق الحقائق که ابتدا در سال ۱۳۱۳ هجری قمری و در زمان حیات مؤلف چاپ شده، اثر مهم وی می‌باشد. وی که در پایان عمر در شیراز ساکن بوده در سال ۱۳۴۴ هجری قمری وفات یافته است.
[4]. معصوم شیرازی، محمد، طرائق الحقائق به تصحیح محمدجعفر محجوب، انتشارات سنائی، ج ۲، ص ۵۵۳.
[5]. طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان) دارالکتب الإسلامیه، تهران، چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج ۱، ص ۴۱۹.
[6]. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، هجرت، قم، اول، ۱۴۱۴ ق، ص ۲۴۲.