پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یوگا دارای آسیب‌های جسمی، روحی، معنوی و اعتقادی است. یکی از آسیب‌های معنوی یوگا، پرستش بُتی به نام «گانش» یا «گانشا» می‌باشد. گانش پرستی یوگاکاران در ایران نیز شایع است.

در اسطوره‌های هندی آمده است که یکی از خدایان اصلی هندوئیسم «شیوا» خدای مرگ، با «پارواتی»، خدای تعلیم و تربیت، ازدواج می‌کند. فرزند شیوا و الهه پارواتی «گانِش» یا «گانشا» است که یکی دیگر از خدایان در مذهب هندوئیسم است. گانش عشق وافری به مادرش دارد که باعث سرسپردگی و تبعیت کامل گانش از الهه پارواتی می‌گردد.

بر اساس داستانی که ذکر شده، یک روز الهه پارواتی به حمام می‌رود و به گانش می‌سپارد که هیچ کس را به منزل راه ندهد. وقتی شیوا قصد ورود به منزل را داشت، گانش جلوی او را می‌گیرد. شیوا خشمگین شده و سر فرزند خود را قطع می‌کند. بعد پشیمان شده و مجبور می‌شوند با چسباندن سر فیل بر سرش، او را زنده‌ کند.

تصاویر و مجسمه‌هایی که از گانش وجود دارد، خدایی است که شکمی بزرگ با سری فیل‌گونه دارد. اغلب او را طوری تصویر می‌کنند که بر زمین نشسته و پاهایش را زیر خود جمع کرده ‌است. گانش خدای هوش و دانش و برطرف کننده مشکلات و موانع معرفی می‌شود. او نابودکننده تمامی بدی‌هاست. به‌طور معمول افرادی که مشکلی دارند به پرستش گانش می‌پردازند و چون گانش برطرف‌کننده مشکلات و موانع و خدای دانش است (ترکیبی از زداینده مشکل و خدای هوش و عقل است)، به‌ویژه بسیاری از دانش‌آموزان در سختی‌های تحصیلی و در طول امتحانات، با پرستش گانش، از او می‌خواهند مشکلشان را حل کند.

نکته مهم دیگر این است که در اساطیر آمده که اولین‌بار، شیوا یوگا را به الهه پارواتی آموزش داد. پرستش گانش و استمداد از وی، در آشرام‌ها و معابد کشور هند انجام می‌گیرد. یوگاکاران هند گانش را نیایش و مورد پرستش قرار می‌دهند. اما نکته اینجا است که همین مکتب بت‌پرستی در یوگای هند، به اسم ورزش یوگا در ایران وارد شده و یوگاکاران به پرستش گانش مشغول هستند.

به گزارش ایکنا، حمیدرضا مظاهری سیف، رئیس مؤسسه بهداشت معنوی و استاد حوزه علمیه، سوم تیرماه در نشست «بررسی و نقد یوگا» گفت: «حدود ۴۰ پایان‌نامه ارشد در رشته‌های پرستاری و هنر درباره یوگا نوشته شده و همه از آن تعریف کرده‌اند، ولی وقتی ورق بزنید معلوم نیست چقدر تحقیق میدانی صورت گرفته و از منابع معتبر بهره برده‌اند؟ بنده جلسه‌ای با رئیس انجمن یوگای قم داشتم و او از خوبی‌های یوگا تعریف کرد و می‌گفت که من این ورزش را تغییر داده‌ام و مباحث انحرافی آن را حذف کرده‌ام، ولی وقتی بنده اطلاعاتی در اختیار او قرار دادم، در نهایت این گفت‌وگو سبب شد تا جزوه‌ای به ما بدهد که در آن نیایش‌های انحرافی مانند گانش‌پرستی در آن بود.

وی افزود: «سیدعبدالحمید موحدی نائینی در دهه ۶۰ در شهر میسور، به صورت کامل یوگا را آموزش دید و از هندی‌ها بهتر آموزش می‌داد، او در معبد گانش‌پرستی آموزش دیده و داده است. لذا ۷۰ درصد از افراد اولیه که یوگا را فراگرفته‌اند از همین معبد بوده‌اند؛ البته برخی افراد مدعی هستند ما یوگا را بومی‎‌سازی می‌کنیم، ولی در حقیقت چنین چیزی ایجاد نشده و وجود ندارد؛ بنده معتقدم یکی از راه‌های کنترل آسیب‌های یوگا توسعه همین مسئله است».[1] گانش‌ پرستی، یکی از آسیب‌ها و عارضه‌های معنوی یوگا است. سؤالی که یوگاکاران باید جواب دهند این است که تابلوها، پرده‌های پارچه‌ای و مجسمه گانش در باشگاه یوگا برای چیست؟

پی‌نوشت:
[1].خبرگزاری ایکنا، مصاحبه با مظاهری سیف، رئیس مؤسسه بهداشت معنوی درنشست«بررسی و نقد یوگا»، کد خبر: ۳۹۷۹۷۹۱تاریخ انتشار : ۰۳ تير ۱۴۰۰
محمد جواد نصیری