پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ برخی از مستشرقین مدعی شدند که پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) با مطالعه عهد عتیق و عهد جدید آنها را به زبان عربی بازگردان می‌کرده و لذا قرآن رونوشت شده کتاب‌های مقدس پیشین است .

در پاسخ می‌توان گفت قرآن، تورات و انجیل هر سه دارای منبع الهی هستند و نمی‌توان انکار کرد که در برخی مباحث، بین قرآن و تورات و انجیل شباهت وجود دارد، همچنان که بین انجیل و تورات نیز شباهت‌هایی وجود دارد و حتی انجیل خود را مکمل تورات می‌داند؛ ولی آیا صرف وجود شباهت دلیل بر اقتباس است؟ مطمئناً خیر و اسلام دینی است که ضمن تأیید برخی از مطالب عهدین افراط و تفریط‌هایی که به‌ناچار در ادیان گذشته بود در آن وجود ندارد و به‌نوعی مکمل ادیان گذشته است. برای بررسی این موضوع، بهتر است مباحث ذیل را پیگیری کنیم.

انجیل نیز مکمل تورات است
خداوند برای هدایت بشر در طول تاریخ انبیایی را فرستاده است و از جمله بعد از تورات موسی (علیه‌السلام) کتابی دیگری به نام انجیل از آسمان نازل شد. حضرت عیسی (علیه‌السلام) نیز تصریح دارد که منبع انجیل نیز در حقیقت همان تورات است؛ ولی انجیل به‌نوعی مکمل تورات محسوب می‌شود. وی فرمود: «گمان مبرید که آمده‌ام تا تورات یا صحف انبیا را باطل سازم نیامده‌ام تا باطل نمایم بلکه تا تمام کنم زیرا هر آینه به شما می‌گویم تا آسمان و زمین زایل نشود، همزه یا نقطه‌ای از تورات هرگز زایل نخواهد شد تا همه واقع شود. پس هر که یکی از این احکام کوچکترین را بشکند و به مردم چنین تعلیم دهد، در ملکوت آسمان کمترین شمرده شود. اما هر که به عمل آورد و تعلیم نماید او در ملکوت آسمان بزرگ خوانده خواهد شد.» (متی ۱۷:۵)

بدین ترتیب حضرت عیسی (علیه‌السلام) به‌نوعی تکمیل‌ کننده شریعت حضرت موسی (علیه‌السلام) بود و در برخی از موارد، این شریعت را سخت‌گیرانه‌تر اجرا می‌نمود. چنانچه در موعظه مشهور حضرت عیسی (علیه‌السلام) بر فراز کوه همواره به تورات استناد می‌نمود و تعالیمش را تأیید و گسترش می‌داد، از جمله از نگاه با لذت به زن نامحرم، سوگند خوردن به خداوند (حتی سوگند راست و خشم گرفتن بر برادران دینی نهی نمود، در حالی که در شریعت حضرت موسی(علیه السلام) تنها از زنا کردن، شکستن قسم و کشتن برادر دینی نهی شده بود. (متی ۵ ۲۲ و ۲۸ و ۳۴)

در قرآن مجید نیز به این مسئله اشاره شده است که حضرت مسیح می‌فرماید: «وَمُصَدَّقاً لِّمَا بَيْنَ يَدَى مِنَ التَّوْرَاةِ [آل عمران/۵۰]؛ و (مى‏‌گويد آمده‏‌ام تا) تورات را كه پيش از من [نازل شده] است، تصديق كننده» و این مساله هیچ نقدی را متوجه مسیحیت نمی کند، زیرا مسیحیت خود را مکمل آئین موسی می‌داند و به نوعی اقدام به تسهیل و تکمیل شریعت موسی نمود.

انبیا تکمیل کننده یکدیگر هستند
خداوند در قرآن درباره دین اسلام می‌فرماید: «شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَ مَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَ مُوسى و عیسی أنْ أقِيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فيه [شوری/۱۳]؛ آیینی را برای شما تشریح کرد که به نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم این بود که دین را برپا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید!» خداوند تأیید می‌کند که برخی از همین دستورات را به نوح، ابراهیم، موسی و عیسی نیز توصیه نموده بود و لذا شباهت اسلام به ادیانی که دارای ریشه الهی هستند، نشان از همگرایی ادیان و خواستگاه مشترک آنها است، نه نشان از بطلان آنها.

قرآن، مصدق، مهیمن و مصحح کتب پیشینیان است
خداوند متعال بعد از اشاره به انزال کتب آسمانی قرآن مجید را مهیمن و حاکم بر کتب دیگر وصف می‌کند: «وَ أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الكتاب بالحقِّ مُصدِقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الكتاب و مُهَيْمِناً عَلَيْهِ (مائده، ۴۸)؛ و ما اين كتاب [=قرآن] را به حق به سوى تو فرو فرستاديم درحالی‌که تصدیق‌کننده کتاب‌های پيشين و حاكم بر آنهاست.» مهیمن در لغت، در معانی مختلف مانند: شاهد، حافظ، مراقب، امین مسلط و حاکم بکار رفته است[1] و مراد این است که قرآن به‌عنوان آخرین کتاب آسمانی، ضمن تصدیق اصل کتب آسمانی پیشین و اشتمال آنها بر اصول و معارف حقه یک نوع سلطه بر کتب پیشین دارد و می‌بایست به‌عنوان آخرین پیام خداوند، حجت و ملاک حق و ناحق تلقی گردد. علامه طباطبایی مهمین بودن قرآن را سلطه و حفاظت و مراقبت از سره و ناسره و تحریفات کتاب مقدس تعبیر می‌کند و لذا قرآن کتابی خوانده شده است که «إِنَّ هذا القرآن يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَم (إسراء ۹)؛ قطعاً اين قرآن به [آيينى] كه خود پايدارتر است راه می‌نماید» و از همین رو در قرآن اثری از تحریفات و مطالب غیرواقعی کتاب‌های مقدس پیشین نیست و در مقابل، مطالب صحیح متون پیشین را نیز تأیید کرده است. [2]

از همین رو آموزه‌هایی مانند اعتقاد به تثلیث و الوهیت عیسی و انتقال گناه آدم به بشریت "مصلوب شدن و فداشدن عیسی برای گناهان بشر، نسبت‌های ناروا به انبیا، ایمان محوری محض و نفی عمل در نجات بشریت، تحریفاتی دیگر را نفی می‌کند. باتوجه‌ به مطالب بیان شده نتیجه می‌گیریم ریشه شباهت قرآن با تورات و انجیل، داشتن ریشه مشترک الهی است، نه کپی‌برداری از این دو کتاب.

پی‌نوشت:
 [1]. فرهنگ نامه علوم قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی،  ج1، ص 4643
 [2]. طباطبایی سید محمدحسین المیزان في تفسير القرآن، ج ۵، ص ۳۴۹.