پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ همانگونه که در قسمت نخست گذشت، پل سارتر یک دورانی با قلم، بیان و رفتار خود بر علیه استعمار فعالیت داشت. وی بیشترین فریاد را بر سر آمریکا به‌ خاطر جنایاتش در جنگ ویتنام می ‌کشید، اما در قضیه شکل گیری رژیم صهیونیستی و جنایات او بر علیه فلسطین چشم ‌هایش را بست. در ادامه به نکاتی قابل تأمل درباره رفتار و افکار سارتر در این زمینه اشاره می شود:

نکته اول، تناقض در رفتار و افکار سارتر:
برخی فیلسوفان نظیر هربرت مارکوزه، فیلسوف و جامعه ‌شناس آلمانی، معتقدند که سارتر در کارها و افکارش متناقض بوده و مفاهیم متناقضی را در کنار هم قرار داده ‌است.(1) یکی از مصادیق بارز تناقض رفتار سارتر در همین قضیه صهیونیسم است؛ زیرا کسی که شدیداً با استعمار الجزایر و رودزیا توسط فرانسه و بریتانیا مخالف بود، در مقابل استعمار فلسطین توسط صهیونیسم اشغالگر سکوت کرد و با بی طرفی از این رژیم حمایت کرد.

نکته دوم، تغییر نابهنگام رفتار سیاسی سارتر:
از دهه 1970 به بعد، یک تغییر و تحول سیاسی در سارتر به وجود آمد. وی با شدت گرفتن مبارزات فلسطینی ها در داخل فلسطین و در اروپا، از حملات انتحاری فلسطینیان بر علیه شهرک نشینان صهیونیستی حمایت کرد. وی برخی از اقدامات رژیم صهیونیستی را عمل جنایت کارانه توصیف کرد. او علت حمایت خویش از شکل گیری رژیم صهیونیستی و جنگ سال 1967 اعراب و اسرائیل(جنگ شش روزه) را ترس از وقوع هولوکاست دوم و نیز ناآگاهی از آنچه واقعاً در جریان است، بیان کرد.(2)

در واقع سارتر برای آنکه شاهد تلاش مجدد برای نابودی یهودیان نباشد، با شکل گیری دولت صهیونیستی و جنگ 1967 مخالفت نکرد اما در ادامه وقتی از جنایات هولناک این رژیم در حق فلسطینیان با خبر شد، به حمایت از فلسطینیان و محکوم کردن حملات صهیونیست ها پرداخت. هر چند دست برداشتن سارتر از نگرش سابق خود مسأله مهمی است اما این تغییر رفتار، به منزله نوش دارو بعد از مرگ سهراب است؛ زیرا دیگر کار از کار گذشته بود و به ظاهر فایده ای به حال فلسطینیان نداشت. امیدواریم روشنفکران عالم چنین امور حساسی را که واکنش بهنگام و موثر می طلبد، به آخر عمر خویش محول نکنند.

نکته سوم، در دام صهیونیست ها افتادن سارتر:
نکته عجیب دیگر، فریب این شخصیت قدرتمند علمی و فلسفی از صهیونیست هاست. رهبر معظم انقلاب در یک سخنرانی درباره موضع ‌گیری سارتر فرمودند: «این دروغ به افکار عمومی دنیا، یکی از آن حرف ‌های عجیب است. این‌قدر این ‌ها به‌ وسیله رسانه‌ های صهیونیستی که دست یهودی ‌ها بود، دروغ گفتند... خیلی‌ ها هم دروغ ‌های آن‌ها را باور کردند. حتی این نویسنده فیلسوف اجتماعی فرانسوی -«ژان پل‌سارتر»- را... فریب دادند. همین «ژان پل‌سارتر» کتابی نوشته بود که بنده در سی‌ سال قبل آن را خواندم. نوشته بود: مردمی بی‌ سرزمین، سرزمینی بی ‌مردم! یعنی یهودی ‌ها مردمی بودند که سرزمینی نداشتند؛ به فلسطین آمدند که سرزمینی بود و مردم نداشت! یعنی‌ چه مردم نداشت؟ یک ملت در آن‌جا بود و کار می ‌کرد. شواهد زیادی هم هست. یک نویسنده خارجی می‌ گوید در سرتاسر سرزمین فلسطین، مزارع گندم مثل دریای سبزی بود که تا چشم کار می‌کرد، دیده می‌ شد... در دنیا این‌ طور وانمود کردند که فلسطین یک جای متروکه مخروبه بدبختی بود؛ ما آمدیم این‌جا را آباد کردیم! دروغ به افکار عمومی! همیشه سعی می‌کردند خودشان را مظلوم جلوه دهند؛ الان هم همین‌طور است!»(3)

از سویی دیگر واقعاً اگر این سرزمین بی ‌مردم بود، در این 70 سال صهیونیست ها چه کسانی را می کُشند؟!

نتیجه آنکه تناقض در رفتار و افکار سارتر، تغییر نابهنگام رفتار سیاسی وی و در دام فریب صهیونیست ها افتادن سارتر از نکات انتقادی درباره رفتار و افکار سارتر است.

پی نوشت:
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Jean-Paul_Sartre#Criticism
2. Reda Merida, “On Jean-Paul Sartre and Palestine”, www.middleeasteye.net, 20 May 2020 
3. سخنرانی رهبر معظم انقلاب در خطبه ‌‌های نماز جمعه 10 دی ۱۳۷۸