نگاهی به کتیبه کرتیر در کعبه زرتشت

  • 1401/04/20 - 13:59
کرتیر، موبد زرتشتی عصر ساسانی، از شخصیت‌هایی است که دین و جامعه زرتشتی همواره به او مدیون است. او با سرکوب دیگر ادیان و به ضرب شمشیر، موفق شد در ایران، دین زرتشتی را بر دیگر ادیان غالب کند.

بسیاری از زرتشتیان، امروزه ادعای آزادی و احترام به ادیان دارند. اما موبد کرتیر (یکی از بزرگترین رهبران زرتشتی در طول تاریخ) با سرکوب و آزارِ پیروان ادیان، این ادعای زرتشتیان را نقض کرد.

پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اگر تاکنون با رهبران سیاسی و مذهبی زرتشت و مروّجین آن نشست و برخاست داشتید، حتماً با چنین عبارات و سخنانی مواجه شده اید که «ما زرتشتیان، دین خود را به کسی تحمیل نکرده و نمی کنیم» یا «ما زرتشتیان به همه ادیان احترام گذاشته و می گذاریم» یا «ما زرتشتیان، پیرو عقل و خرد هستیم». البته که این سخنان، صرفاً خودستایی نیست. بلکه منظور، اغلب نیش و کنایه زدن به اسلام است. صد البته در میان زرتشتیان، افرادی محترم و باشخصیت وجود دارند که سزاوار احترام اند و فقه اسلام (به ویژه فقه شیعه جعفری) حفظ کرامت زرتشتیان را لازم شمرده است. اما هتاکی ها و بدزبانی های برخی زرتشتیان علیه اسلام، سبب شد که انگیزه نوشتن چند خط مطلب را پیدا کنیم.

کَرتیر (کَردیر) موبد بزرگ زرتشتی در عصر ساسانی بود. از او چند کتیبه باقی مانده که یکی از این سنگ‌ نوشته‌ها در نقش رستم، در کعبه زرتشت (نزدیک تخت جمشید) قرار دارد. این کتیبه دارای 19 سطر است. در ابتدا، کرتیر خود ستایی کرده؛ القاب خود را بیان می‌کند. او می‌گوید که نسبت به ایزدان و شاهِ ساسانی، وفادار است. (1) سپس به رشد سیاسی و اجتماعی خود اشاره می‌کند و از تأسیس آتشکده های متعدد سخن می گوید. (2) سپس از سرکوب یهودیان، مسیحیان، بوداییان و... سخن می‌گوید که «من آنان را زدم» و «بت‌ها شکسته شدند و لانه دیوان ویران شد و گاه و نشستگاه ایزدان شد». (3) بدین معنا که او پیروان دیگر ادیان را تار و مار (کشتار، آزار) کرد و معابد دیگر ادیان را ویران و به جای آن، آتشکده زرتشتی بنا کرد.

چنان که آمده است:

And in kingdom after kingdom and place after place throughout the whole empire the services of Ahura Mazda and the Yazads became preeminent, and great dignity came to the Mazdayasnian religion and the magi in the empire, and the Yazads and water and fire and small cattle in the empire attained great satisfaction, while Ahriman and the devs were punished and rebuked, and the teachings of Ahriman and the devs departed from the empire and were abandoned. And Jews, Sramans (Buddhists), (10) Brahmins, Nasoreans (Orthodox Christians), (Gnostic) Christians, Maktak (Baptisers), and Zandiks (Manichaeans) in the empire were smitten, and destruction of idols and scattering of the stores of the devs and god-seats and nests was abandoned.

او در ادامه می‌گوید که در بیرون از مرزهای ایران، تا هر جایی که اسب‌های جنگی ایرانی رسیدند، همچنان آتشکده هایی بر پا کرد. (4) او روحانیون زرتشتی که با او همراهی نمی کردند را هم سرکوب و آزار داد. (5)

چنان که در کتیبه آمده است:

And I made prominent and reverend the Mazdayasnian religion and magi who were correct within the empire, while heretical and unstable men, who within the magus-estate in matters of the Mazdayasnian religion and divine services did not observe orders, these I punished with corporal punishment

او در این کتیبه به ترویج ازدواج با محارم (خویدوده) نیز اشاره کرده است. (6) چنان که در کتیبه آمده است:

And by the provision of the Yazads and the King of Kings and by my efforts many Warharan fires were established in the empire of Iran, and many kin marriages were made, and many people who had become unfaithful.

کرتیر، برای احیای دین زرتشتی، از جادو و روش‌های جادوگری استفاده می‌کرد. آنچنان که در کتیبه خود (KSM) به این نکته اشاره می‌کند. (7)

پی‌نوشت:

1. کتیبه کرتیر در کعبه زرتشت (KKZ)، بند 1.
2. همان، بند 2-8.
3. همان، بند 9-10.
4. همان، بند 11-12.
5. همان، بند 13-14.
6. همان، بند 14.
7. بنگرید به: «کرتیر و استفاده از جادوگری برای ترویج دین زرتشتی (گفتاری از تورج دریایی)»

تولیدی

افزودن نظر جدید

CAPTCHA
لطفا به این سوال امنیتی پاسخ دهید.
Fill in the blank.