پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ خطبه غدیر از احادیث متواتری است که در وادی غدیرخم در حجة‌الوداع از پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) درباره امامت امام علی (علیه‌السلام) نقل شده است؛ با وجود اینکه این حدیث با سند‌های صحیح و به صورت متواتر از طریق شیعه و سنی نقل شده است، اما در عین حال برخی از علمای اهل سنت در این حدیث مناقشه کرده و صحت یا متواتر بودن حدیث را زیر سؤال برده‌اند.
ابن حجر هیتمی از علمای اهل سنت، در این زمینه می‌نویسد: «شیعیان اتفاق نظر دارند که آنچه به عنوان دلیل بر امامت آورده می‌شود، باید متواتر باشد، در حالیکه متواتر نبودن این روایت (غدیر) معلوم است؛ زیرا درباره صحت این حدیث، بین پیشوایان علم حدیث اختلاف وجود دارد و آنانکه در صحت این حدیث اشکال کرده‌اند، برخی از پیشوایان علم حدیث همانند ابوداود سجستانی و ابوحاتم رازی و غیر ایشان هستند.»(1)

پاسخ
ابتدا برای آشکار شدن تناقضات این ادعای مغرضانه و بی پایه ابن حجر هیتمی، به بخشی دیگر از نظرات وی اشاره می‌کنیم:
هیتمی با اینکه علیه مذهب شیعه و استدلال شیعه به حدیث غدیر ایراد گرفته است، خود به کثرت اسناد حدیث و صحت آن در کتابش اعتراف کرده و می‌نویسد: «در صحت حدیث غدیر شکی نیست؛ زیرا گروهی مانند ترمذی، نسائی و احمد آن را با سند نقل کرده‌اند، اسناد این حدیث، فراوان است و شانزده تن از اصحاب، آن را روایت کرده‌اند و بیشتر سندهای این حدیث، صحیح و حسن است و سخن کسی که بر سند آن بخواهد ایراد بگیرد، ارزش توجه ندارد.»(2) و این تناقض هیثمی، نشان از تعصب و سعی او در رد کردن استدلال شیعه دارد؛ در حالی که خود خلاف سخنش را می‌داند.

بنابراین باید گفت که حدیث غدیر نزد اهل سنت، هم صحیح و هم متواتر است و در این نوشتار کلام تعدادی از علمای اهل سنت که حدیث غدیر را متواتر می‌دانند، بیان می‌کنیم. ابن کثیر از ذهبی نقل می‌کند: «حدیث غدیر متواتر است و من به اینکه آن را پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده یقین کردم و قسمتی که به حدیث غدیر اضافه شده (اللهم وال من والاه) سندهای قوی دارد.»(3)

ابن حجر عسقلانی در مورد تواتر حدیث غدیر می‌گوید: «این حدیث توسط ترمذی و نسائی نقل شده و طریق و سند حدیث جداً زیاد است و ابن عقده در کتابی مستقل، آنها را جمع آوری کرده و بسیاری از این سندها، صحیح و حسن هستند.»(4)

ابن جزری شافعی نیز در کتابش آورده است: «این حدیث سند صحیح بسیاری دارد، از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) متواتر است؛ گروه زیاد از گروه زیاد نقل کرده‌اند (در هر طبقه راوی، راویان زیادی وجود دارند.»(5) مناوی در شرح کتاب سیوطی، به نقل از او می‌گوید: «حدیث غدیر متواتر است.»(6) فقیه ضیاءالدین مقبلی در مورد حدیث غدیر می‌گوید: «اسناد حدیث، جداً بسیار است؛ لذا برخی اضافه بر تواتر معنوی این حدیث، معتقد به تواتر لفظی آن شده‌اند.»(7)

پی‌نوشت:
1. ابن حجر هیتمی، احمد بن محمد، الصواعق المحرقة علی اهل الرفض والضلال والزندقة، ج1، ص125، مؤسسة الرسالة، لبنان، چاپ اول.
2. همان، ص106و 107، مؤسسة الرسالة، لبنان، چاپ اول.
3. ابن كثير، أبوالفداء إسماعيل بن عمر، البداية والنهاية، دار هجر، 1418 ق، ج14، ص681.
4. ابن حجر عسقلانی، ابوالفضل أحمد بن علی، فتح الباری، دار المعرفة، 1379، ج7، ص74.
5. ابن جزری، شمس الدین ابوالخیر محمد بن محمد بن یوسف، اسنی المطالب، مکتب الامام امیرالمؤمنین، ص48.
6. مناوی، زين الدين محمد بن علی، فیض القدیر شرح جامع الصغیر، المكتبة التجارية الكبرى، 1356 ق، ج6، ص217.
7. مقبلی، صالح بن مهدی بن علی ربیعی، الأبحاث المسدّدة فی الفنون المتعدّدة، مکتبة الجیل، ص336.