پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ابلاغ جانشینی و خلافت امیرالمومنین (علیه‌السلام) در غدیرخم از سوی خداوند متعال، مهمترین وظیفه ای بوده که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مأمور به انجام آن بودند؛ زیرا اگر به هر دلیلی خلافت امیرالمومنین (علیه‌السلام) به مسلمانان ابلاغ نمی‌شد، دین مبین اسلام ناقص می‌ماند و تنها راه تکامل دین و مهمترین اصل آن، مسئله ولایت و بیان جانشینی امیرالمومنین (علیه‌السلام) بوده است.
به همین دلیل خدای رحمان به رسول خود می‌فرماید: «يَاأَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ (مائده/67) اى پيامبر! آنچه را از پروردگارت بر تو نازل شده است به مردم برسان. اگر چنين نكنى امر رسالت او را ادا نكرده‌اى. خدا تو را از مردم حفظ مى‌كند، كه خدا مردم كافر را هدايت نمى‌كند.»

یکی از نکاتی که باید در مورد مسئله غدیر بیان شود، ترس محدثین اهل سنت از بیان واقعه غدیرخم است. با آنکه بیشتر اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در غدیرخم حضور داشتند، اما به دلیل اینکه خلفای اهل سنت قصدشان جلوگیری از انتشار حدیث شریف غدیرخم بوده است، به همین دلیل، محدثین نیز از ترس حکام، از بیان روایت غدیرخم خودداری می‌کردند.

یکی از راویان اهل سنت که در منابع معتبر از او روایات مختلفی بیان شده و نزد اهل سنت جایگاه ویژه ای دارد، محمد بن شهاب زهری است. او از جمله راویانی بوده که با حکام و خلفای اهل سنت تعامل داشته و از جمله محدثین دربار و علمای مورد تأیید حکام اهل سنت بوده است. اما هنگامی که به بیان احادیثی که مرتبط با ولایت امیرالمومنین (علیه‌السلام) است می‌رسد، از بیان آنگونه روایات ترس و دلهره فراوانی دارد.

ابن اثیر در کتابش بعد از ذکر حدیث شریف غدیر، جملاتی از زهری بیان کرده که نشان از ترس و خوف او از بیان این حدیث و احتمال کشته شدنش به خاطر بیان آن روایات دارد. ابن اثیر به بیان خطبه غدیرخم توسط زهری اشاره می‌کند و بعد از بیان حدیث غدیر توسط او، از احتمال کشته شدنش توسط حاکمان زمانه‌اش و ترس او از بیان حدیث شریف غدیر یاد می‌کند. ابن اثیر می‌نویسد: «جندع بن عمرو بن مازن از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل می‌کند که حضرت فرمودند: هر كس‌ از روی‌ عمد بر من‌ دروغ ‌ببندد، جايگاهش‌ در دوزخ خواهد بود. سپس رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) حج خود را به پایان رساند.
پس هنگامی که به سرزمین غدیرخم رسیدند، برای مردم خطبه‌ای خواندند و دست علی (علیه‌السلام) را گرفتند و سپس فرمودند: هر کس من ولی و سرپرست او هستم، علی بعد از من ولی و سرپرست او است. خدایا دوست بدار هر که او را دوست دارد و دشمن بدار دشمنان او را. عبیدالله در این هنگام به زهری گفت: هرگز این حدیث را در شام بیان مکن. مگر نمی‌دانی که بر روی منابر شهر، علی (علیه‌السلام) را سب می‌کنند؟! زهری در پاسخ گفت: نزد من فضائلی از علی بن ابی‌طالب (علیهماالسلام) موجود است که اگر آنان را بیان کنم، حتماً مرا خواهند کشت و به قتل خواهند رساند.»(1)

با بیان این سخنان از زبان ابن اثیر و نقل آن از زهری، مشخص می گردد در آن دوران، ترس از کشته شدن و به قتل رسیدن سبب شد تا حدیث شریف غدیر در جامعه انتشار پیدا نکند و اگر محدثین آن را بیان کنند، با قهر حکام مواجه شوند و به قتل برسند.
در اینجا یک سؤال پیش می‌آید که اگر حدیث غدیرخم نشان از بیان دوستی امیرالمومنین (علیه‌السلام) بوده، به چه دلیل مانع از بیان آن حدیث شده‌اند؟ آیا معنای ولی در حدیث شریف به معنای خلافت نبوده است؟ زیرا اگر به معنایی غیر از جانشینی و خلافت باشد، هیچ لزومی نداشته که محدّث کشته شود و ترس از قتل داشته باشد.

پی‌نوشت:
1. ابن اأثير، أسد الغابه، ج1، ص572، دار الكتب العلمية، چاپ دوم، 1415هـ - 1994 م. «عن عَبْد اللَّهِ بْن العلاء، عن الزُّهْرِی، قال: سمعت سَعِيد بْن جناب يحدث، عن أَبِی عنفوانة المازنی ... فقال: والله إن عندی من فضائل علی ما لو تحدثت بها لقتلت.»

محمدجواد مهریار