متن مقاله
از منظر ابن تیمیه و وهابیون، توسل به ذات اولیاء الهی، ممنوع بوده و کسی حق ندارد به چنین توسلی ملتزم باشد.[1] حال آن‌که ادله فراوانی بر جواز توسل به ذات صالحین دلالت می‌کند. چنان‌که داود بن سلیمان نقشبندی از علمای سنی مذهب[2] قرن سیزدهم کشور عراق، با استناد به ادله متعددی، مسئله مشروعیت توسل به ذات اشخاص صالح را اثبات کرده است. در ادامه به دو نمونه از عبارات داود بن سلیمان، مبنی بر جواز توسل به ذات اولیاء الهی اشاره می‌شود:
1) در آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَه.[مائده/35] ای اهل ایمان! از خدا بترسید و به سوی او وسیله جویید.» چنین آمده است که انسان‌ها برای تقرب به پروردگار، باید به وسیله‌ای چنگ بزنند؛ حال این سؤال ممکن مطرح شود که مراد و مفهوم «وسیله» چیست؟ به‌دیگر سخن، انسان‌ها برای تقرب به خدای متعال، دقیقاً به چه واسطه‌هایی می‌توانند متمسک شوند؟ داود بن سلیمان نقشبندی بر این باور است که واژه «وسیله» در این آیه شریفه، عمومیت دارد و لذا شامل ذوات (صالحین)، افعال و اقوال می‌شود. بنابراین طبق آیه 35 سوره مائده، توسل جستن به ذوات مطهر اولیاء الهی، هیچ‌گونه منعی ندارد.[3]
2) به زعم داود بن سلیمان، روایاتی نظیر «اللهم انا کنا نتوسل الیک بنبینا فتسقینا، و انا نتوسل الیک بعمِّ نبینا فاسقنا» که بخاری به نقل از عمر بن خطاب نقل می‌کند، از توسل کردن صحابه به ذات نبی مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و اولیاء الهی حکایت دارد.[4]
با توجه به دو نمونه فوق، مشخص می‌شود داود بن سلیمان نقشبندی نیز همانند جمهور علمای اسلامی، قائل به مشروعیت توسل به ذات اولیاء الهی بوده است؛ از همین‌رو می‌توان وی را نیز ظرفیت مناسب دیگری از دلِ اهل سنت در راستای نقد افکار وهابیت به حساب آورد.

پی‌نوشت:

[1]. بن عثیمین، فتح ذی الجلال و الاکرام، ج 2، ص456، المكتبه الإسلاميه للنشر والتوزيع،چاپ اول، 1427ه‌ق.
[2]. در مورد مذهب داود بن سلیمان، اختلاف وجود دارد بدین صورت که زرکلی، او را شافعی مذهب دانسته(زرکلی، الاعلام، ج2، ص332، دارالعلم للملايين، چاپ پانزدهم، 2002 م) و در برخی از مصادر نیز تاکید شده است داود بن سلیمان، از علمای حنفی مذهب عراق بوده است.( کحاله الدمشق، عمر بن رضا، معجم المولفین، ج4، ص136، بيروت، مکتبه المثنی، بی‌تا)
[3]. نقشبندی، داود، نحت حدید الباطل و برده بادله الحق الدابه عن صاحب البرده، ص56، قاهره، دارجوامع الکلم، بی‌تا. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. نحت حدید الباطل و برده بادله الحق الدابه عن صاحب البرده، ص77. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.

نویسنده: محمد باغچیقی(باغچقی)