در کتاب‌های اهل سنت، هر چه روایت در مورد عبادات در ماه رجب بیان شده است، تضعیف کرده‌اند و روزه و عبادت ماه رجب را با عبادات ماه‌های دیگر فرقی نمی‌گذارند و خصوصیت ویژه‌ای برای این ماه قائل نیستند، و بر خلاف ماه رجب، در مورد ماه شعبان، سفارش به روزه دارند، چون از عایشه روایتی نقل کرده‌اند که گفت: «پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را ندیدم که ماهی را کامل روزه بگیرد، مگر ماه رمضان و او را ندیدم که در هیچ‌یک از ماه‌ها به اندازه ماه شعبان روزه بگیرد.»[1] هم‌چنین در صحیحین از عایشه نقل شده است: «در هیچ ماهی بیشتر از ماه شعبان روزه نمی‌گرفت؛ چون تمام این ماه را روزه می‌گرفت.»[2] مسلم نیز در ادامه حدیث آورده است: «پیامبر تمام ماه شعبان، به جز کمی از آن را روزه می‌گرفت.»[3]

اما با این وجود از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل کرده‌اند که ایشان از روزه گرفتن روزهای پایانی ماه شعبان (مخصوصاً یوم الشک، یا یکی دو روز آخر، و یا نصف آخر ماه شعبان) نهی کرده‌اند، مگر برای کسانی‌که:
- عادت به روزه گرفتن عادت دارند، (مثلاً کسی که عادت دارد که اکثر دوشنبه و پنج‌شنبه‌ها روزه است)، او می‌تواند هم‌چنان به عادت خود ادامه دهد، ولو آن‌که در نیمه دوم ماه شعبان باشد.
- نصف اول و دوم ماه شعبان را به هم وصل کند، مثلاً کسی نیمه اول را گاهی روزه بوده، حال می‌تواند به همین روال، نیمه دوم را نیز روزه بگیرد.
از جمله این احادیث عبارتند از:
حدیثی که صحیحین از ابوهریره روایت کرده‌اند که او گفت: «هیچ‌کس از شما نباید یک یا دو روز قبل از رمضان، روزه بگیرد، مگر کسی‌که مقید به روزه گرفتن (به‌عنوان مثال، روزهای دوشنبه و پنج‌شنبه) بوده است، چنین شخصی، روزه بگیرد.»[4]
ابوداود و ترمذی و ابن‌ماجه نیز از ابوهریره روایت کرده‌اند که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «هرگاه ماه شعبان به نصف رسید، (دیگر) روزه نگیرید.»[5]
و نیز ترمذی و نسائی از عمار یاسر روایت کرده‌اند که گفت: «هرکس، روزی را که مردم در (رمضان بودن آن) شک دارند، روزه بگیرد، به راستی که از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) سرپیچی کرده است.»[6]
یوم الشک، روز سی‌ام شعبان است؛ هرگاه که غروب بیست و نهم شعبان، هلال ماه رمضان مشاهده نشود، در این صورت، ماه شعبان را سی روز کامل حساب می‌کنند.
بنابراین حکم روزه گرفتن نیمه دوم ماه شعبان بر دو قسم است:
اول: روزه گرفتن از روز شانزدهم تا بیست و نهم ماه شعبان مکروه است، مگر برای کسی‌که آن روزها موافق عادتش باشند.
دوم: روزه‌ی روز یوم الشک یا یکی دو روز قبل از رمضان، حرام است، مگر برای کسی‌که آن روزها موافق عادتش باشد.

پی‌نوشت:

[1]. «ما رأیت رسول الله صلی الله علیه وسلم استکمل صیام شهر قط إلا شهر رمضان، و ما رأیته فی شهر أکثر منه صیاما فی شعبان.» سنن ابوداود، سجستانی، ج4، ص99. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
سنن ابوداود، سجستانی، ج4، ص24. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
موطأ، مالک بن انس، ج1، ص309.
سنن الکبری، بیهقی، ج4، ص482. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
صحیح ابن حبان، ج8، ص409.
[2]. «لَمْ يَكُنْ يَصُومُ شَهْرًا أَكْثَرَ مِنْ شَعْبَانَ فَإِنَّهُ كَانَ يَصُومُهُ كُلَّهُ.» صحیح بخاری، ج3، ص38. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
صحیح مسلم، ج2، ص811.
[3]. «كَانَ يَصُومُ شَعْبَانَ كُلَّهُ إلَّا قَلِيلًا.»صحیح مسلم، ج2، ص811. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: لا تَقَدَّمُوا رَمَضَانَ بِصَوْمِ یَوْمٍ وَلا یَوْمَیْنِ إِلا رَجُلٌ کَانَ یَصُومُ صَوْمًا فَلْیَصُمْهُ.» صحیح بخاری، ج3، ص28. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
صحیح مسلم، ج2، ص762.
[5]. «إِذَا انْتَصَفَ شَعْبَانُ فَلا تَصُومُوا.» سنن ابوداود، سجستانی، ج4، ص25. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
سنن ترمذی، ج2، ص107. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
«إِذَا كَانَ النِّصْفُ مِنْ شَعْبَانَ، فَلَا صَوْمَ حَتَّى يَجِيءَ رَمَضَانُ.» سنن ابن ماجه، ج2، ص564. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[6]. «مَنْ صَامَ الْیَوْمَ الَّذِی یَشُکُّ فِیهِ النَّاسُ فَقَدْ عَصَی أَبَا الْقَاسِمِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ.» سنن ترمذی، ج2، ص63. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
سنن الکبری، نسائی، ج3، ص123. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.