شیعیان با حمل معنای کلمه «ولی» بر سرپرستی و خلافت، در آیات و روایات، در صدد اثبات ولایت امیرمومنان (علیه‌السلام) هستند.[1] اما آیا در واقع و به‌دور از عرصه تعصب و جمود می‌توان معنای کلمه ولی را سرپرستی دانست؟ آیا در زمان صدر اسلام این کلمه در معنای سرپرستی استعمال می‌شده است؟
برای پاسخ به این پرسش‌ها، رجوع به روایات و جایگاه استفاده مسلمانان از این کلمه در صدر اسلام، می‌تواند پرده از ماجرا بگشاید. به عنوان مثال در چندین جای کتاب صحیح بخاری از کلمه «ولی» نام برده شده است که مراد از ولی، همان سرپرست و خلافت است. به عنوان مثال بخاری در باب (قول النبی: لا نورث ما ترکناه صدقه) ضمن اشاره به خلافت خلفای صدر اسلام از زبان عمر نقل می‌کند: «خداوند جان پیامبر را گرفت، ابوبکر گفت من ولی پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هستم ... و با توجه به آن‌چه پیامبر عمل کرده بود، عمل می‌کرد، سپس ابوبکر از دنیا رفت و من (عمر) خلافت (ولی) را از آن خود کرده و دو سال حکومت کردم.»[2] در این روایت کلمه ولی نقل شده و برداشت خلیفه دوم از کلمه «ولی» همان سرپرستی و خلافت پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بوده است. این روایت از سوی دیگر نویسندگان اهل‌سنت، هم‌چون مسلم نیشابوری نیز نقل شده است.[3]

پی‌نوشت:

[1]. سبحانی، جعفر، راهنمای حقیقت، تهران، نشر مشعر، چاپ پنجم، 1387 ش، ص 324.
[2]. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت، دار ابن‌کثیر، چاپ اول، 1423 ه، ص 762 و 763. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، تحقیق: محمد فواد عبدالباقی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا، ج 3، ص 1378. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.