پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ هرچند در ابتدا روس‌تزاری، یکه‌تاز حمایت و تقویت جریان بابیت و بهائیت بود (تا از طریق آن‌ها به اهداف خود نائل شود)، اما وقتی رقبای روس‌ها متوجه این فرصت شدند، آن‌ها هم به تکاپو افتاده تا از جریان بهائیت به نفع خود بهره‌برداری کنند.
از این‌رو استعمار انگلیس (برای مقابله با احساسات استعمارستیزانه‌ی مردمی)، به فکر استفاده‌ی ابزاری از دستگاه دین‌سازی بهائیت افتاد و به پیامبرخوانده‌ی این فرقه، پیشنهاد تابعیت خود و سکونت در مستعمراتش را داد. لذا بنا به اعتراف شوقی افندی، زمانی که حسینعلی بهاء در بغداد به سر می‌برد، ژنرال "کلنل سر آرنولد باروز کمبال" به عنوان مأمور نظامی انگلستان در کنسولگری بغداد، نامه‌ای خطاب به او نوشت و پیشنهاد حمایت و تابعیت استعمار پیر را به بهاء داد. او همچنین آمادگی انگلستان را برای اقامت حسینعلی بهاء در هند و یا هر جای دیگری که او مایل باشد را اعلام کرد.[1]
اما هرچند پیامبرخوانده‌ی بهائیت، سکونت در خاک عثمانی و خدمت به امپراطوری روس را ترجیح داد؛ ولی به راستی که بهائیت، از چه ویژگی خاصی برخوردار بود که دربار امپراطوری‌های استعماری، برای به خدمت گرفتن او مسابقه داشتند؟! ابهامی که پاسخ آن را تنها می‌توان در آموزه‌های استعمارپسند این فرقه یافت.[2]

پی‌نوشت:
[1]. شوقی افندی، قرن بدیع، ترجمه‌ی: نصرالله مودت، بی‌جا: مؤسسه‌ی ملّی مطبوعات امری، 125 بدیع، ج 2، ص 126-125.
[2]. جهت مطالعه‌ی بیشتر، بنگرید به مقاله‌ی: چرا بابیت و بهائیت به مذاق استعمار خوش نشست؟!