متن مقاله
علمای جهان اسلام صفات خداوند را بر دو بخش تقسیم کرده‌اند:
صفات ذاتی: صفاتی که فارغ از شرع، عقل آنرا برای خداوند ثابت می‌کند، مثل علم، حیات، اراده و... .
صفات خبری: صفاتی که عقل در اثبات آن دخالت نداشته و تنها در کتاب و سنت از آن خبر داده شده است.[1]
در میان عالمان جهان اسلام، صفات خبری به عرصه‌ای برای تخاصم‌های کلامی تبدیل گشته که در این میان، وهابیت سازِ مخالفت با جهان اسلام را کوک کرده است. ایشان آیاتی که از صفات خبری، خبر داده را حمل بر ظاهر کرده‌اند و تاویل را باطل می‌دانند. به عنوان مثال بن‌باز بر این باور است که تاویل در صفات، امری منکر بوده و جایز نیست.[2] بن‌عثیمین نیز معتقد است که خداوند دارای انگشت است، چرا که در روایات بر آن تاکید شده و تاویل در این مساله جائز نیست.[3]
در تقابل با دیدگاه وهابیت، عالمان جهان اسلام به پاخاسته و این نظر را به باد نقد کشانده‌اند. شاه ولی الله دهلوی از عالمان موثر اهل‌سنت، بر این عقیده است که باید اوصاف الهی به لحاظ نتایج معنا گردد. مثلاً رحمت الهی یعنی سرازیر شدن نعمت‌ها نه رقت قلب خداوند. در این صورت معنای ید در خداوند (یکی از صفات خبری) حمل بر نتیجه آن، که جود است می‌شود.[4] این کلام نیز مورد تاکید کاندهلوی،[5] تهانوی[6] و محمد تقی عثمانی نیز قرار گرفته است. محمد تقی عثمانی تاویل را از موارد اجرای اندیشه سلف در تفسیر آیات صفات خبری می‌داند.[7]

پی‌نوشت:

[1]. الله‌بداشتی، علی، توحید و صفات الهی، درس نامه کلام تخصصی، ص 406.
[2]. بن‌باز، عبدالعزیز، مجموعه فتاوی و مقالات متنوعه، ریاض، دار القاسم، ج 2، ص 98.
[3]. ابن‌عثیمین، فتاوی العقیده و ارکان الاسلام، جمع: فهد بن ناصر، ریاض، دار الثریا، چاپ اول، 1424 ه.ق؛ ص 71.
[4]. دهلوی، شاه ولی الله، الجحه الله البالغه، تحقیق: سید سابق، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، ج 1، ص 61.
[5]. کاندهلوی، محمد ادریس، التعلیق الصبیح علی مشکاه المصابیح، دمشق، نشر الاعتدال، چاپ اول، ج 1، ص 87.
[6]. الندوی، محمد رحمه الله، اشرف علی التهانوی حکیم الامه، دمشق، دار القائم، چاپ اول، 1427 ه.ق؛ ص 132-134.
[7]. القاسمی، محمد عبید الله، دار العلوم دیوبند، هند، آکادیمیه شیخ الهند، چاپ اول، 1420 ه.ق؛ ص 544-553.