متن مقاله
قرآن، قتال را به «فی سبیل الله» و «فی سبیل الطاغوت» تقسیم کرده و فرموده: «الَّذِینَ آمَنُواْ یقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَالَّذِینَ کفَرُواْ یقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ الطَّاغُوتِ.[نساء/76] کسانی‌که ایمان دارند، در راه خدا و آن‌ها که کافرند، در راه طاغوت پیکار می‌کنند.» در این‌که قتال فی سبیل الله به چه معنا است، در صحیح بخاری از رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) چنین نقل شده است: «قتال فی سبیل الله، آن است که به نیت برافراشته‌شدن کلمةالله (پرچم دین خدا) باشد.»[1]
قرآن با بیان قید «فی سبیل الله» برای قتال، در صدد القای این پیام مهم است که آن قتالی مصداق جهاد است که به نیت برافراشته‌شدن پرچم اسلام باشد و آن‌که در مسیر اعتلای اسلام و سرافرازی مسلمانان نباشد، جهاد به شمار نمی‌آید ولو این‌که بانیان آن حرکت، خود را «مجاهد» بدانند. البته مقید کردن قتال به «فی سبیل الله» حامل پیام دیگری است که قتال، باید بر اساس روشی باشد که شرع تعیین می‌کند. از این رو مفسران در مقام تبیین فلسفه تفاوت دو قید «فی سبیل الله» و «فی سبیل الطاغوت» نوشته‌اند: «مؤمنان در مسیر اطاعت خدا و دین و شریعتی که برای بندگان تشریع شده، جهاد می‌کنند و کفار در مسیر اطاعت شیطان و راه و روشی که او برای اولیای خود قرار داده، مقاتله می‌کنند.»[2]
نه‌فقط قیام بلکه هر حرکتی که انسان در اجتماع اسلامی انجام می‌دهد باید نفع و ضرر اسلام را در نظر بگیرد. لذا اسلام، هر حرکت اجتماعی را که منجر به فساد در جامعه اسلامی شود، مردود دانسته و از همین‌رو به کسانی‌که ادعای مسلمانی و محبت به رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دارند و از طرفی اقدام به فساد در زمین و از بین بردن مزارع و نسل‌کشی می‌کنند.

پی‌نوشت:

‌[1]. «مَنْ قَاتَلَ لِتَکونَ کلِمَةُ اللَّهِ هِی العُلْیا، فَهُوَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ»؛ «هر کس به نیت برافراشته‌شدن کلمة‌الله (دین خدا) بجنگد، قتالش فی سبیل الله است» (بخاری، محمد ابن اسماعیل، صحیح البخاری، ج1، ص36)
[2]. «الذین آمنوا یقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ یعنی: فی طاعة الله و منهاج دینه و شریعته التی شرعها لعباده وَالَّذِینَ کفَرُوا یقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ الطَّاغُوتِ یعنی: فی طاعة الشیطان و طریقه و منهاجه الذی شرعه لأولیائه من أهل الکفر بالله» (طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج5، ص107)