تعریف عقل، نحوه استفاده از عقل، گستره حجیت عقل و ... از جمله مباحثی است که در میان عالمان مسلمان مورد مناقشه بوده است و به دشت از سوی برخی از علمای جهان اسلام مورد نقد قرار گرفته است. از جمله این گرو‌های مدعیان سلف‌گرایی هستند که به دنبال چالش کشاندن این موهبت الهی هستند.
آن‌ها علم منطق را که در راستای نظام‌مند‍ سازی استدلال‌های عقلی بنیان نهاده شده رد کرده و به آن اشکال‌های اساسی دارند که در این جا به این اشکال‌ها اشاره می‌شود:

    استدلال‌های عقلی قرآنی موجب بی نیاز شدن از علم منطق است.[1]
    علم منطق برگرفته از جوامع غیر مسلمان است و علت ترویج آن، جهل به کتاب و سنت است.[2]
    سلف از استدلال‌های علم منطق استفاده نکرده است.[3]
اما پاسخ اشکال اول و دوم به صورت خلاصه این است که خداوند بزرگ در آیات متعدد قرآن کریم به امر تفکر و اندیشه ورزی تصریح کرده و به کارگیری دلالیل عقلی اشاره می‌کند.[4] از سوی دیگر علم منطق در مخالفت با کتاب و سنت نیست بلکه استدلال‌های قرآنی را سازماندهی می‌کند.
افزون بر این هر آن چه که از سوی جوامع غیر مسلمان آمده است ناپسند نبوده بلکه تا زمانی که با کتاب و سنت تقابل نداشته است می‌تواند مورد پذیرش باشد.
اما دلیل پایانی که سلف از علم منطق استفاده نکرده‌اند نیز مخدوش است. چرا که سلف از بسیاری از علوم مثل علم نحو استفاده نکرده‌اند و دلیل آن نیز بی نیاز بودن از آن بوده است[5] و این دلیل بر بطلان آن علم نیست.

پی نوشت:
[1]. حلمی، مصطفی، منهج علماء الحدیث و السنه فی اصول الدین، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، 1426 ق؛ ص 154.
[2]. غصن، سلیمان بن عبدالعزیز، موقف المتکلمین من الاستدلال بنصوص الکتاب و السنه، ریاض، دار العاصمه، 1416 ق؛ج 1، ص 55 – 56.
[3]. حلمی، مصطفی، قواعد المنهج السلفی، اسکندریه، دار الدعوه، چاپ سوم، 1416 ق؛ ص 157.
[4]. «قل هاتوا برهانکم ان کنتم صادقین [بقره/111] بگو اگر راستگو هستند برهان خود را اقامه کنند».
[5]. آندلسی، ابن حزم، التقریب لحد المنطق، تحقیق: احسان عباس، بیروت، دار مکتبه الحیاه،  چاپ اول، 1900م؛ ج 1، ص 3.