وهابیت که در تضعیف نمادهای عزاداری شیعه از هیچ راه‌کاری روی‌گردان نشدند با تمسّک به برخی از روایات اهل‌بیت (علیهم السّلام) همچون مذّمت پوشیدن لباس سیاه و روایاتی که لباس سیاه را لباس دوزخیان، فرعونیان و عباسیان دانسته و پوشیدن لباس سفید را توصیه نموده‌اند، پوشیدن جامه‌ی سیاه در مراسم عزاداری اهل‌بیت (علیهم السّلام) را نیز در همان سِلک قرار داده و آن را رد نموده‌اند.

که در پاسخ می‌گوییم یافته‌های روان‌شناسی می‌گوید در صورتی که رنگ سیاه، به عنوان انتخاب اوّل و یا یکی از سه انتخاب اوّل باشد؛ یعنی، در تمام حالات، نخستین رنگ انتخاب شده و یا یکی از سه رنگ انتخابی نخست باشد مفهوم نیستی، پوچی و پایان یافتن را تداعی کرده و غم‌زدایی دارد؛ با این وجود همانان می‌گویند: این قاعده عمومیت نداشته و همیشه نامناسب نیست، بلکه پدشیدن لباس سیاه در عزاداری‌ها و برای شخص مصیبت زده‌ای که احساس غم می‌کند، تسکین است و او را در اضطراب ناشی از فقدان شخص محبوب، به آرامش دعوت می‌کند، افزون بر این موجب همسو ساختن احساسات درونی با فضای بیرون و باعث آرامش می‌گردد. رنگ سیاه گذشته از این که دارای خواص و آثاری همانند خاصیت حجاب کامل و هیبت و صلابت است، متناسب ایام عزاداری در ابراز غم و اندوه است؛ زیرا شخص عزادار در مصیبت از دست دادن عزیزش داغدار و اندوهناک است و هیچ خوشی و شادمانی نمی‌تواند جای آن را بگیرد. به همین جهت می‌بینیم که در نقاط مختلف جهان، مصیبت دیدگان از همین رنگ استفاده می‌کنند و حتی دوستان نزدیک نیز برای ابراز همدردی با صاحب مصیبت سیاه می‌پوشند و هر چه زمان می‌گذرد این رسم منطقی پر رونق‌تر می‌گردد. امام صادق (علیه السّلام) به زنانی که شوهر از دست داده‌اند دستور می‌دهد که لباس سیاه بپوشند و از پوشیدن لباس‌های رنگی خودداری کنند: «امام صادق (علیه السّلام) فرمود: زن شوهر مرده جامه رنگی نپوشد و تا سپری شدن ایام عده از پوشیدن لباس‌های رنگین، سرمه زدن، بوی خوش به کار بردن و زینت کردن بپرهیزد؛ اما پوشیدن لباس به رنگ سیاه اشکال ندارد.»[1]

این‌گونه روایات نشان دهنده‌ی تناسب رنگ سیاه، با عزا و اندوه است. با حفظ این تناسب منطقی و عاطفی، از دیدگاه علم روان‌شناسی نیز رنگ سیاه، کاهش دهنده آلام مصائب است و انسان مصیبت دیده را در اضطراب ناشی از فقدان شخص محبوب، به آرامش دعوت می‌کند. طبق این روایات میان رنگ سیاه و عزاداری رابطه طبیعی وجود دارد.

پی‌نوشت:

[1]. «و عن أبی عبدالله (علیه السّلام) أنّه قال و لا تلبس الحادّ ثیابا مصبّغة و لا تکتحل و لا تطیّب و لا تتزیّن حتّی تنقضی عدّتها و لا بأس أن تلبس ثوبا مصبوغا بسواد.» مستدرک الوسائل، المیرزا حسین النوری، آل البیت لإحیاء التراث، بیروت، ج 15، ص 361.