پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ فرقه‌ی شیخیه با ابداع و اختراع مفاهیم اعتقادی متعدد، زمینه‌ی انحراف عده‌ی کثیری را در جامعه فراهم آوردند. ناطق واحد، یکی از مسائل اعتقادی مستحدثه است که برای اولین بار توسط محمدخان کرمانی، جانشین و فرزند کریمخان، در محافل شیخی شایع گردید.[1] ناطق واحد از فروع رکن رابع محسوب می‌شود و علمای شیخیه‌ی کرمان، همان جایگاه معنوی و خاصی را که برای رکن رابع قائل شدند، برای ناطق واحد هم قائل شدند.[2]
مشایخ شیخیه از ناطق واحد به «وحدت ناطق، باب أعظم، نوکر مقرب، قطب، عالم کامل، شخص اول، باب، شیعه‌ی کامل و نائب خاص» نیز یاد می‌کنند. [3] مراد از «ناطق واحد» در منظومه‌ی فکری و اعتقادی شیخیه آن است که در هر عصری نیاز به یک شیعه‌ی کامل داریم که در میان شیعیان، از لحاظ مراتب ایمان بالاتر از او کسی نباشد و آن شخص در عصر غیبت، واسطه‌ی میان مردم و امام زمان (عج) باشد. [4] علمای شیخیه مسأله‌ی «ناطق واحد» را از امور بدیهی و از ضروریات دین و معرفت او را بر همگان لازم و واجب می‌دانند. [5] تبلیغ و نشر این بدعت اعتقادی، بعدها زمینه‌ی ظهور علی محمد باب و حسینعلی بهاء را فراهم آورد و علمای شیخیه، خواسته یا ناخواسته در گناه بابیت و بهائیت دخیل می‌باشند.

پی‌نوشت:

[1]. ابوالقاسم ابراهیمی، رساله‌ی اجتهاد و تقلید، نسخه‌ی الکترونیکی، ص 252.
[2]. همان، فهرست، نسخه‌ی الکترونیکی، ج 1، ص 80.
[3]. همان، ص 80-101.
[4]. عزالدین رضانژاد، شیخیه بستر پیدایش بابیت و بهائیت، نشریه‌ی انتظار، شماره‌ی 3، ص 271.
[5]. ابوالقاسم ابراهیمی، فهرست، نسخه‌ی الکترونیکی، ج 1، ص 81.