تمام فرق اسلامی متفق القولند که در امت پیامبر به مانند امت­های گذشته، افرادی بودند که –محدّث- نامیده می­ شدند. و بنابر آنچه که در کتب فریقین و مسانید آنها آمده است، پیامبر اکرم به این امر مهم خبر داده­ اند. و اجماع مسلمین بر این عقیده­ اند که مردانی با این خصوصیت در این امت وجود دارند. محدّث کسی است که ملائکه با او سخن می­ گویند بدون آنکه نبیّ باشد و یا صورت فرشته را ببیند، و یا کسی که از مبداء اعلی، علم به صورت مکاشفه در وجود او نهاده شود، یا حقایقی که بر دیگران پوشیده است اما به قلب او وارد می­ شود. منتها اختلاف در تشخیص آنهاست، شیعیان این محدّث بودن را در وجود حضرت علی و ائمه معصومین(علیهم السلام) می­ دانند، و اهل سنت عمر بن خطاب را از محدثین می­دانند.
در روایات اهل سنت: مانند این روایت در کتاب صحیح بخاری از ابوهریره از پیامبر اکرم وارد شده است که: «لقد کان فیمن کان قبلکم من بنی اسرائیل رجال یکلّمون من غیر ان یکونوا انبیاء، فان یکن من امتی منهم احد فعمر[1] همانا در بنی اسرائیل مردانی بودند که پیامبر بودند، اما ملائکه با آنها سخن می­ گفتند و اگر در امت من یکی از آنها باشد پس عمر است». قسطلانی ذیل این حدیث می­ گوید: سخن پیامبر که فرمود: «فان یکن من امتی...» برای تردید نیست بلکه برای تاکید است... و همچنین در کتاب صحیح مسلم از عایشه از پیامبر روایت شده که: «انه قد کان فیما مضی قبلکم من الامم محدثون...[2] در امت­ های قبل از شما محدّث بودند و اگر در امت من از آن افراد کسی باشد، عمر بن خطاب از انهاست».
و در روایات شیعه: که شیخ کلینی در کتاب خود چند روایت ذیل این موضوع آورده است که: بریده از امام باقر و صادق(علیهماالسلام) درباره­ ی سخن خداوند در سوره حج که می­ فرماید: «و ما ارسلنا من قبلک من رسول ولانبّی[حج/52] هیچ پیامبر و رسولی –محدثی- را پیش از تو نفرستادیم» برید می­ گوید گفتم فدایت شوم، ما این­ گونه  نمی­ خوانیم، پس رسول و نبیّ و محدّث کیست؟ فرمود: «الرسول الذی یظهر له الملک فیکلّمه، و النبیّ هو الذی یری فی منامه، و ربّما اجتمعت النبوّه و الرساله لواحد و المحدّث الذی یسمع الصوت ولایری الصوره[3] رسول کسی است که فرشته بر او ظاهر می­ شود و با او سخن می­ گوید، نبیّ کسی است که در خواب می­ بیند، و چه بسا نبوّت و رسالت در یک شخص گرد آید، و محدّث کسی است که صدای فرشته را می­ شنود ولی صورت او را نمی­ بیند» گفتم خداوند تو را به سلامت بدارد، چگونه می­ فهمد آنچه در خواب دیده حقیقت و از جانب فرشته است؟ فرمود: «یوفق لذلک حتی یعرفه، و لقد ختم الله عزّوجل بکتابکم الکتب، و ختم بنبیّکم الانبیاء[4] کمک می­ شود تا این مطلب را بفهمد و همانا خداوند کتابها را با کتاب شما و انبیاء را با پیامبر شما پایان بخشید».
پس نتیجه این که در امت اسلامی افرادی محدّث بودند همان طور که در امت­ های گذشته بوده­ اند مانند امیر المومنین و امامان معصوم، همگی محدّث بودند، فاطمه زهرا(سلام الله علیها) هم محدّثه بود. هر چند اینان پیامبر نبودند و این ویژگی از ویژگی­ های مخصوص منصب امامت نبوده و منحصر به آنها هم نبود، چرا که سلمان فارسی هم محدّث بود و شیخ طوسی در کتاب امالی خود به سند از خودش از امام صادق(علیه السلام) روایت می­ کند که: «کان علی محدثاً و کان سلمان محدثاً، قلت: فما آیه المحدّث؟ قال: یاتیه ملک فینکت فی قلبه کیت کیت[5] علی محدّث بود، سلمان محدّث بود، راوی می­ گوید: گفتم نشانه­ ی محدّث چیست؟ فرمود: فرشته­ ای به سوی او می­ آید و در قلب او الهام می­ کند چنین و چنان». اما هر محدبثی امام نیست. لذا شیعه معتقد است که عمر بن خطاب جزء محدّثین نبوده و دلیل آنها هم این است که سیره­ ی عملی عمر بن خطاب و جرائم و تخلفات و اشتباهات او در صفحات و لا به لای کتب تاریخ و حدیث فراوان به چشم می­ خورد و خود او بارها و بارها از جهل خود سخن گفته است، پس معقول نیست که او را محدّث بنامیم.

پی­ نوشت:
[1]. صحیح بخاری، بخاری، مطبعه الهندی، دمشق، سوریه، (1379ق)، باب مناقب عمر بن خطاب، ج3 ص1349 حدیث3486.
[2]. ارشاد الساری، قسطلانی، دارالفکر، بیروت، لبنان، (1410ق)، ج6 ص99.
[3]. صحیح مسلم، مسلم نیشابوری، موسسه عزّالدین، بیروت، لبنان، (1407ق)، کتاب فضائل صحابه، ج5 ص16 حدیث23.
[4]. همان، ج6 ص99
[5]. امالی، شیخ طوسی، نشر دارالثقافه، قم، ایران، (1414ق)، ص407-408.