حضرت علی (علیه السلام)  نه تنها با شخص حسن بصری  مبازره می نمود  بلکه با طرز تفکر منحط افرادی که به نام رهبانیت به گوشه انزوا خزیده و شانه از زیر بار مسئولیت فردی و اجتماعی خالی نموده بودند نیز بشدت برخورد می نمود تا جایی که در تاریخ زندگانی آن حضرت چنین آمده :

امیر المومنین (علیه السلام) وارد کوفه شد، مشاهده نمود که عده ای در گوشه مسجد نشسته بودند از ملازمان پرسید: این ها چه کسانی هستند؟ گفته شد رجال الحق می باشند ٰ اگر کسی لقمه ای بدهد، می خورند و الا صبر می کنند آن حضرت فرمود : سگهای بازار کوفه هم همینطورند، اما اگر کسی استخوانی دهد می خورند و گرنه راه صبر و شکیبایی را پیش می گیرند ، سپس دستور داد حلقه را بشکنند و دنبال کار بروند .1

حسن بصری که از مشایخ بزرگ صوفیه می باشد نه تنها از دشمنان علی (علیه السلام) بوده است، بلکه با فرزندان آن حضرت نیز دشمنی داشته تا جایی که  در واقعه عاشورا نیز مردم را تشجیع بر قتل امام حسین (علیه السلام) می نموده است، لذا در این زمینه دو نظریه وجود دارد : اول آنکه بعضی ها قائل بر آنند که حسن بصری در واقعه عاشورا لبیک به دعوت امام حسین (علیه السلام) نگفته است و در صحرای کربلا نبوده است و  دوم آنکه بعضی ها قائل بر آنند که ایشان در لشکر یزید بوده است چناچه عماد الدین طبری که از اکابر و اعاظم و علمای قرن هفتم هجری است در این زمینه چنین نوشته است :

بدرستی که حسن بصری از دشمنان علی (علیه السلام) و فرزندان آن حضرت بوده و روز عاشورا از لشکرگاه امام حسین (علیه السلام) فرار نمود و به لشکرگاه شام رفت و همواره با معاویه در تبری نسبت به علی (علیه السلام) شرکت داشت و مردم را تشجیع و ترغیب  می نمود در کشتن و قتل امام حسین (علیه السلام) و از جمله شاگردان علی (علیه السلام) بود که وابستگی به دنیا پیدا کرد .2

..............................................

منابع

1- مجله مکتب اسلام ، سال 8 ، ص 587

2- اسرار الامامه علامه عماد الدین طبری ، ص 399 ، چاپ بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی