پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ سوگند یاد گردن یکی از اموری است که باید در امور مهم به‌کار رود. در مواردی مانند قضاوت و فصل در خصومت، به صورت خاص، فقط قسم به نام جلاله خداوند کارساز بوده و به جز آن، تأثیر نخواهد داشت. اما در مابقی امور این کار مختص به لفظ جلاله نیست و می‌شود به امور دیگر و یا به اشخاص مختلف نیز قسم یاد کرد.

وهابیت در خصوص این موضوع (سوگند یاد کردن به غیر نام خداوند) بسیار حساس بوده و مثلاً در مورد قسم خوردن به نام مبارک رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) تا به آن‌جا پیش رفته‌اند که مرتکب توهین و جسارت و هتک حرمت نسبت به ساحت مقدس ایشان شده‌اند. وهابیت بر این عقیده هستند که آن حضرت را نمی‌توان مورد سوگند و ندا قرار داد و مثلاً از عباراتی مانند: «یا محمد» و «بحق محمّد» و یا عبارات مانند آن استفاده کرد. ایشان سوگند یاد کردن به نام مبارک رسول اکرم را «شرک اکبر» دانسته و مرتکب آن را مستوجب عذاب جاودانه در جهنم می‌دانند، به طوری‌که نوه محمد‌ بن عبدالوهاب در کتاب «فتح المجید فی شرح کتاب التوحید» می‌گوید: «ابن مسعود گفته: اگر شخصی سوگند دروغ به خداوند یاد کند، بهتر از آن است که سوگند راست به غیر خدا بخورد.»[1]

علمای اسلامی نیز بر این عقیده هستند که قسم خوردن در امور غیر مهمه کار پسندیده‌ای نیست و باعث می‌شود که موضوع قسم کم‌کم لوث گشته و بر آن خدشه وارد گردد. اما این موضوع با نظر وهابیت کاملاً فرق دارد، چرا که ایشان از قسم خوردن به غیر نام الله منع نکرده و جسارتی نسبت به ساحت پیامبر و یا غیره نمی‌کنند.

این کلام وهابیت (جایز نبودن قسم خوردن به غیر نام الله) در صورتی خوب بود، که ما دلیلی بر قسم به غیر نام خداوند نمی‌داشتیم. اما در قرآن مجید مکرر می‌بینیم که خداوند حتی به اشیاء مانند خورشید وغیره نیز قسم یاد کرده: «وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا ؛ وَالْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا ؛ وَالنَّهَارِ إِذَا جَلَّاهَا.[شمس/1، 2و3] سوگند به خورشيد و تابندگى‌اش؛ سوگند به ماه چون پى [خورشيد] رود؛ سوگند به روز چون [زمين را] روشن گرداند.» و این مجوزی است که می‌شود در قسم خوردن به غیر نام خداوند، به‌عنوان دلیل از آن استفاده کرد، مانند آن‌جایی که خداوند به خود رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) سوگند یاد کرده است: «لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِي سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ.[حجر/72] به جان تو سوگند، كه آنان در مستى خود سرگردان بودند.»

پس در جایی که خداوند به غیر نام خود سوگند یاد کرده، از آن‌جایی که قرآن به عنوان کتاب راهنما برای ما انسان‌ها قرار داده شده، با تمسک به آن می‌توان در اموری که خداوند خود نیز مبادرت به آن ورزیده است، اقدام نمود.

پی‌نوشت:

[1]. علامه محمد جواد مغنیه، هذه هی الوهابیه، ص75 به نقل از : فتح المجید فی شرح کتاب التوحید، ص414، چاپ دوم 157میلادی