پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ معمولاً ساحران، افراد منحرف و دنیاپرستی هستند که اساس کارشان بر تحریف حقایق است و در اغلب موارد از توجه بیش از حد عده‌ای به خرافات و اوهام، سوء استفاده کرده و بساط خود را پهن می‌نمایند. بدیهی است که افزایش سطح آگاهی‌های مردم، بهترین راه برای مقابله با این‌گونه امور محسوب می‌گردد. در احادیثی که از پیشوایان بزرگ اسلام به ما رسیده است سحر به‌شدت مذمت و از آن نهی شده است.

فقهای اسلام به‌اتفاق می‌فرمایند یادگرفتن و انجام اعمال سحر و جادوگری حرام است مگر این‌که برای ابطال سحر ساحران چاره‌ای از یادگیری آن نباشد، حتی گاهی به‌عنوان واجب کفایی می‌بایست عده‌ای سحر را بیاموزند تا اگر مدعی دروغ‌گویی خواست از این طریق مردم را اغفال یا گمراه کند سحر و جادوی او را ابطال و دروغ او را فاش سازند.

مـرحوم فـخر المـحققین در کتاب ایضاح ادعا کرده که حرمت سـحر و جـادو از ضـروریات دیـن اسـلام اسـت و هر که جادو را حلال بداند کافر است. شهید اول و شهید ثانی (رحمه الله) در کتاب‌های دروس و مسالک خود ادعا کرده‌اند که هر کس سحر و جادو را حلال بداند باید کـشته شود. شیخ انصاری (رحمه الله) در کتاب مکاسب گفته است که هرچند ما مطمئن به اجماع علما در این خصوص نیستیم، ولی ادعای ضروری دین از چیزهایی است که ما مطمئن به حـرمت ایـن عمل می‌شویم و علما در همه اعصار بر حرمت جادو و جادوگری اتفاق داشته‌اند. شارح النخبه گفته است: هر چه موجب ضرر به دیگری شود یا موجب اهانت به مـقدسات شـود حرام است، چه سحر باشد و چه غیر آن. صاحب دروس (شهید اول) همچنین گفته است: طلسم نیز مانند سحر حرام است.[1]

تا اینجا مسلّم شـد کـه سحر در اسلام حرام است. امـا این‌که آیا به‌طور مطلق حرام است یا بعضی جاها استثنا شده، ظاهراً آن‌گونه سحر که برای مقاصد درست به کار گرفته می‌شود مـثل پیدا کردن گم‌شده یـا بقای عمارت یا فتح سرزمین کفر جایز است، به‌خصوص باطل کردن سحر با سحر جایز هست. [2] کلینی نقل می‌کند که عیسی بن شقفی نزد امام صادق (عـلیه السـلام) آمد و عرض کرد: حرفه من سحر بود و در برابر آن مزد می‌گرفته‌ام و مخارج زندگی‌ام نیز از همین راه تأمین می‌شده است. با همین درآمد حج نیز گزارده‌ام، ولی اکنون آن را ترک کـرده و تـوبه نموده‌ام. آیـا برای من راه نجاتی هست؟ امام (علیه السلام) فرمودند: عقده سحر را بگشا، ولی گره جادوگری مزن.[3] این حدیث و امثال آن به‌روشنی دلالت می‌کند بر این‌که یادگرفتن سحر یـا عـمل سـحر برای باطل کردن آن بدون اشکال بوده و جایزاست. البته این امر مخصوص کسانی می‌شود که ظرفیت استفاده از این علم را داشته باشند. در غیر این صورت حتی کسانی که قصد باطل کردن سحر را دارند، ولی ظرفیت استفاده از آن را در خود نمی‌بینند نباید از این علم استفاده نمایند.

جذابیت‌هایی که در حیطه علومی همانند سحر و جادو وجود دارد، موجب می‌شود، کسانی که شایستگی فراگیری اینچنین علومی را ندارند، در این حوزه وارد شده و در ادامه به سوء استفاده از آن اقدام کنند. از میان این دسته از مردم رهبران فرقه‌های منحرف است که توسط این علوم از مریدان خود به بدترین شکل سوء استفاده می‌کنند. بدین خاطر است که لازمه یادگیری چنین علومی ایمان راسخ و نفس سلیم است، تا به وسیله علومی این چنینی به مقابله با شیادان بپردازند نه اینکه خود در دام شیطان گرفتار شده و مردم را منحرف کنند.

پی‌نوشت:

[1]. سـید مـحمد کـلانتر، کتاب المکاسب للشیخ الاعظم الشیخ مرتضی انصاری، بیروت، منشورات مؤسسه النور للمطبوعات، 1410 ق.، ج 3، ص 94‌ و 95
[2]. همان، ص 95 و 96
[3]. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، ج 17، باب 15، حدیث 1 شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، ج 17، باب 15، حدیث 1