پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ وقتی به کلمات حضرات معصومین (علیهم السلام) در خصوص امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که این کلمات عمدتاً به دو صورت بیان شده است. برخی از این روایات درصدد بیان و اثبات وجود یک منجی در آخر الزمان است و امامان کوشیده‌اند، تا وجود حجت خدا و غیبت او را برای مردم جامعه، بیان و اثبات کنند. برخی دیگر از این روایات در واقع  دعا در حق آن حضرت و کسانی‌که به آن حضرت اعتقاد دارند، است.
در بین کلمات اهل‌بیت (علیهم السلام) حضرت امام سجاد (علیه السلام) در این امر، پیش قدم می‌باشد و در مکان‌های مختلف برای آن حضرت دعا می‌کرد، که برخی از آن دعاها در صحیفه مبارکه سجادیه، آمده است. در این مقاله مختصر، به اهم این ادعیه اشاره می‌کنیم:
یکی از معروف‌ترین و طولانی‌ترین دعاها برای حضرت حجت، دعای امام زین العابدین (علیه السلام) در روز عرفه است. این دعا از چهار بخش تشکیل شده است؛ که متضمن مضامین عالی، هم‌چون لزوم وجود امام، در هر زمان و اطاعت مطلق از امر و نهی او، دعا برای نصرت و یاری و محافظت آن حضرت، بیان نتایج و پیآمدهای ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) و بیان اوصاف یاران آن حضرت و دعا در حق آنان.
در بخش اول این دعا، امام سجاد (علیه السلام) امام را تعریف می‌کند. در این بخش این چنین آمده است: «اللّهُمَّ اِنَّکَ أَیَّدتَ دینَکَ فی کُلِّ أَوانٍ بِاِمامٍ أَقَمتَهُ عَلَماً لِعبادِکَ وَ مَناراً فی بِلادِکَ بَعد اَن وَصَلتَ حَبلَهُ بِحَبلِکَ وَ جَعَلتهُ الذَّریعَةَ الی رِضوانِکَ وَ افتَرَضتَ طاعَتَهُ وَ حَذَّرتَ مَعصِیَتَهُ وَ اَمَرتَ بِامتِثالِ اَمرِهِ و الانتِهاءِ عِند نَهیِهِ و اَن لا یَتَقَدَّمَهُ مُتَقَدِّمٌ و لایَتأَخَّرَ عَنهُ مُتَأخِّرٌ فَهُوَ عِصمَةُ اللاّئذینَ وَ کَهفُ المؤمِنینَ و عُروَةُ المُتَمسِّکینَ وَ بَهاءُ العالمینَ.[1] بار الها! تو در هر زمان، دین خود را به‌وسیله امامی، تأیید فرموده­‌ای، که او را برای بندگانت به‌عنوان عَلَم و در کشورهایت، به‌جای منار هدایت برپا داشته­‌ای؛ پس از آن‌که پیمان او را به پیمان خود پیوسته و او را وسیله خشنودی خود ساخته‌ای و طاعتش را واجب کرده و از نافرمانیش بیم داده­‌ای و به اطاعت فرمانش و باز ایستادن در برابر نهیش و سبقت نگرفتن بر او و عقب نماندن از او فرمان داده­‌ای! پس او نگهدارنده پناهندگان و ملجأ مؤمنان و دستاویز متمسکان و جمال و عظمت جهانیان است.»
در بخش دوم این دعا، حضرت امام سجاد (علیه السلام) از خداوند می‌خواهد که به‌خاطر وجود نعمت امام، توفیق شکر گذاری را به ما عطا کند. ایشان می‌فرمایند: «اللّهُمَّ فَاَوزِعْ شُکرَ ما اَنعَمتَ بِهِ علیه وَ اَوزِعنا مِثلَهُ فیهِ و أیِّد مِن لَدُنکَ سُلطاناً نصیراً وَا فتَح لَهُ فتحاً یَسیراً وَ اَعِنهُ بِرُکنِکَ الاعَزّ وَ اشدُد اَزرَهُ وَ قَوِّ عَضُدَهُ و راعِهِ بِعَینِکَ وَاحمِهِ بِحِفضِکَ و انصُرهُ بِملائِکَتِکَ... [2] بارالها! پس ولی خود را به شکر آن‌چه بر او نعمت داده­‌ای، مُلهَم ساز، و ما را نیز به سپاس‌گزاری نعمت وجود او توفیق ده، و او را از جانب خود، سلطنتی یاری دهنده، عطا فرما، و درهای پیروزی را به آسانی بر وی بگشا، و او را به نیرومندترین تکیه‌گاه خود مدد ده و پشت گرم ساز، و بازویش را نیرو بخش، و به چشم عنایت منظورش دار، و به نگهداری خود حمایتش کن و با فرشتگانت یاریش ده.»
و در بخش دیگر این دعا، کلام امام سجاد (علیه السلام) معطوف به حفظ دین توسط امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) و نابودی دشمنان اسلام است. حضرت فرمودند: «وَ اَحیِ بِهِ ما اَماتَهُ الظّالمُونَ مِن مَعالِمِ دِینِکَ وَ اجلَ بِهِ صَدأ الجَورِ عَن طَریقَتِکَ وأبنِ بِهِ الضَّرَّاء عَن سَبیِلِکَ وَ أَذِل بِهِ النّاکِبِینَ عَن صِراطِکَ و أَمحَق بِهِ بَغاةَ قَصدِکَ عِوَجاً...[3] و به‌وسیله او (امام) آن‌چه از نشانه­‌های دینت، توسط ستمگران از بین رفته را زنده ساز، و زنگ جور ظالمان را از طریق خویش بزدای، و سختی و ناهمواری را به‌وسیله او از راه خویش برطرف کن، و منحرفین از صراط خود را، توسط او از میان بردار، و آنانی را که قصد کج ساختن راه تو را دارند، هلاک نمای.»
امام زین العابدین در بخشی دیگر از کلمات خود، در حق یاران و دوستان امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) دعا می‌کند و از خداوند برای آن‌ها طلب رحمت می‌کند. درباره اوصاف یاران مهدی چنین آمده است: «اللّهُمَّ وصَلِّ عَلی أولیائِهِمُ المُعتَرِفینَ بِمَقامِهِم، المُتَّبِعینَ مَنهَجَهُم المُقتَفِینَ آثارَهُم المُنتَظرینَ أیّامَهُم المَادّینَ اِلَیهِم أَعیُنَهُم.[4] بارالها! رحمت فرست بر دوستان ایشان که معترف به مقام آن‌ها، و تابع راه آنان و پیرو آثار آن‌هایند، منتظر روزگار آن‌ها و چشم دوخته به راهشان می‌باشند.»
یکی دیگر از دعاهای امام سجاد (علیه السلام) در  مورد امام زمان، دعا برای تعجیل در ظهور حضرت است. این دعا با درخواست فرج آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) آغاز می‌شود و در ادامه مزایای ظهور را بیان می‌کند. حضرت فرمودند: «اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَ آلِ‌مُحَمَّد وَ فَرِّج عَن آلِ‌مُحَمَّد وَ اجعَلهُم أَئِمَّةً یَهدُونَ بِالحَقِّ وَانصُرهُم وَ انتَصِر بِهِم وَ اَنجِز لَهُم ما وَعَدتَهُم وَ بَلِّغ فَتحَ آلَ مُحَمَّد.[5] خدایا بر محمد و آل او درود فرست و فرج آل محمد را با ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) برسان، آن‌ها را امامانی که به حق هدایت می‌کنند، قرار بده و آن‌ها را یاری کن و به‌وسیله آن‌ها یاری بخش و برای آن‌ها آن‌چه وعده فرمودی، وفا کن و پیروزی آل‌محمد را برسان».
امام سجاد (علیه السلام) در ادامه این دعا، در خطابی مخصوص به حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه) می‌فرماید: «وَ اَصلح لَنا اِمامَنا وَ استَصلِحهُ وَ اَصلِح عَلی یَدیهِ و آمِن خَوفَهُ و خَوفَنا عَلَیهِ وَ اجعَلهُ اللّهُمَّ الذّی تَنتَصِر بِهِ لِدینِکَ.[6] و برای ما اماممان را اصلاح کن و برای او طلب اصلاح کن و با دستان او جامعه را اصلاح کن، ترس او را و ترس ما را نسبت به وجود مبارک او، ایمن گردان و او را کسی قرار بده که به‌وسیله او، دینت را یاری نمایی.»
نکته‌ای که لازم به ذکر است این است که به‌خاطر جو خفقان دوران امام سجاد، حضرت در غالب دعا، امام زمان و منجی آخرالزمان را به مردم معرفی نموده و دستاوردهای حکومت جهانی حضرت را بیان کرده است.

پی‌نوشت:

[1]. صحیفه سجادیه، دارالکتب الاسلامیة، تهران: دعای 47، ص255
[2]. همان، ص 256
[3]. همان، ص257
[4]. همان، ص258
اقبال الاعمال، سید بن طاووس، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت: ص664
المصباح، کفعمی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت: ص891
[5]. صحیفه سجادیه، دارالکتب الاسلامیة، تهران: دعای 47، ص 347
[6]. همان، دعای 47، ص347
مصباح المتهجد، شیخ طوسی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت: 697
اقبال الاعمال، سید بن طاووس، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت: ص675

نویسنده: محمد یاسر بیانی