پاسخ:
الف) بر فرض که چنین روایتی از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) صادر شده باشد؛ خبری است از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نسبت به آینده و نه تایید آن. به تعبیر دیگر حتّی اگر چنین روایتی واقعیت می‌داشت شبیه بسیاری از خبرهای غیبی و پیشگویی‌هایی بود که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از اتفاقات آینده داده و دلالتی بر محبوبیت و تایید کسی که پس از او می‌آید و جایگاه خلافت را غصب می‌کند؛ در این‌جا نیز حضرت خبر می‌دهد که تو هنگامی مراجعه می‌کنی که شخص دیگری به جای من باشد. همین احتمال را بزرگان اهل‌سنت و مورد قبول وهّابیت همچون نووی در شرح صحیح مسلم درباره حدیث مورد بحث داده و چنین گفته‌اند: «و أمّا قوله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فی الحدیث الّذی بعد هذا للمرأة حین قالت یا رسول الله أرأیت إن جئت فلم أجدک قال فإن لم تجدینی فأتی أبابکر فلیس فیه نص علی خلافته و أمر بها بل هو إخبار بالغیب الّذی أعلمه الله تعالی به[2] در حدیث پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) درباره زنی که به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) عرض کرد: اگر زمانی آمدم و شما را نیافتم چه کنم؟ حضرت فرمود: هنگامی که بازگشتی به ابوبکر مراجعه می‌کنی. در این حدیث تصریحی بر خلافت ابوبکر و امر به آن از سوی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) وجود ندارد، بلکه صرفا خبری است که آن حضرت از غیب داده و خداوند او را به این مطلب آگاه نموده است.»
ب) این‌گونه روایات از ساخته پرداخته‌های بنی‌امیه است تا بتوانند آن را در مقابل روایات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) درباره اهل‌بیت (علیهم السّلام) قرار دهند؛ در این‌جا هم این روایت دقیقا در برابر روایتی ساخته شده که احمد بن حنبل و طبرانی آن را با سلسله سند صحیح آورده‌اند مبنی بر آن که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) درباره امیرمؤمنان (علیه السّلام) فرمود: «لمّا حضر قالت صفیة یا رسول الله لکلّ امرأة من نسائک أهل یلجأ إلیهم و إنّک أجلیت أهلی فإن حدث حدث فإلی من؟ قال إلی علیّ بن أبی طالب رضی الله عنه.[3] هنگام وفات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، [ام المؤمنین] صفیه به آن حضرت عرضه داشت: یا رسول الله پس از شما هر یک از همسرانتان به کسی پناه می‌برد، ولی خانواده من سرزمین خود را ترک کرده‌اند، اگر اتفاقی برای شما بیافتد من به چه کسی پناه ببرم؟ حضرت فرمود: تو به علی بن ابی‌طالب مراجعه کن.» هیثمی پس از نقل روایت، آن را تصحیح نموده و درباره آن چنین گفته: «این روایت را طبرانی نقل کرده و سند آن آن صحیح است.»[4]

پی‌نوشت:

[1]. صحیح بخاری، بخاری، دار ابن کثیر، بیروت، ج 3، ص 1338.
[2]. شرح النووی علی صحیح مسلم، نووی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ج 15، ص 155.
[3]. المعجم الکبیر، طبرانی، مکتبة الزهراء، موصل، ج 4، ص 230. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. مجمع الزوائد و منبع الفوائد، علی بن أبی بکر الهیثمی، دار الریان للتراث، دار الکتاب العربی، قاهرة، ج 9، ص 113.

نویسنده: طه محسن.