پایگاه جامع فرق، ‌ادیان و مذاهب_ اعجاز قرآن کریم بهترین برهان بر الهی بودن این کلام مقدس است. بنابراین استفاده از آیات قرآن برای اثبات عصمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) یک استدلال دوری نیست، چراکه قرآن کلام خود پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیست بلکه کلام خداست. از آیاتی که به روشنی عصمت نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) را ثابت می‎کند و بسیاری از بزرگان شیعه و اهل سنت نیز آن را پذیرفته‌اند این آیات است: «مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَ مَا غَوَى. وَ مَا ینْطِقُ عَنِ الْهَوَى. إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْی یوحَى. [النجم/2-4] همنشین شما (محمد صلی الله علیه و آله) نه گمراه شده و نه در نادانى مانده. و از سر هوس سخن نمى‌‏گوید. (بلکه) جز وحیی كه وحى مى‏‌شود نیست.» در تفسیر نمونه ذیل این آیات شریفه آمده است: «ضمنا باید توجه داشت این سخن تنها در مورد آیات قرآن نیست، بلكه به قرینه آیات گذشته سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله) را نیز شامل مى‏‌شود كه آن هم بر طبق وحى الهى است، چرا كه این آیه با صراحت مى‌‏گوید: «او از روى هوى سخن نمى‏‌گوید هر چه مى‏‌گوید وحى است.»[1]

سیوطى كه از دانشمندان معروف اهل سنت است، در تفسیر الدر المنثور چنین نقل مى‏‌كند: «روزى رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دستور داد تمام درهاى خانه‏‌هایى كه به داخل مسجد پیامبر (صلی الله علیه و آله) گشوده مى‏‌شد (جز در خانه على علیه السلام) بسته شود، این امر بر مسلمانان گران آمد تا آنجا كه حمزه عموى پیغمبر (صلی الله علیه و آله) از این كار گله كرد كه چگونه در خانه عمویت و ابو بكر و عمر و عباس را بستى، اما در خانه پسر عمویت را باز گذاردى؟ هنگامى كه پیامبر (صلی الله علیه و آله) متوجه شد كه این امر بر آنها گران آمده است مردم را به مسجد دعوت فرمود، و خطبه بى‌‏نظیرى در تمجید و توحید خداوند ایراد كرد، سپس افزود: «اى مردم! من شخصا درها را نبستم و نگشودم، و من شما را از مسجد بیرون نكردم و على را ساكن ننمودم (آنچه بود وحى الهى و فرمان خدا بود). سپس این آیات را تلاوت كرد: «وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‏... إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْی یوحى‏.»[2]

قرطبی، از شخصیت‌های بزرگ اهل سنت، نیز دربارۀ این آیه می‌گوید: «وفیها أیضا دلالة على أن السنة كالوحی المنزل فی العمل.[3] این آیۀ شریفه (إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْی یوحى) دلالت می‌كند كه سنّت پیغمبر، در مقام عمل، همانند وحی منزل است.» همچنین ابن حجر عسقلانی دربارۀ حدیث قرطاس می‌گوید: «... لأنه معصوم فی صحته ومرضه لقوله تعالى وما ینطق عن الهوى و لقوله (صلى الله علیه و سلم) إنی لا أقول فی الغضب والرضا إلا حقا.[4] ... پیامبر (صلی الله علیه و آله)، چه در سلامتی و چه در هنگام بیماری معصوم است و از روی هوای نفس سخن نمی‌گوید؛ زیرا آن حضرت فرموده‌اند: سخنی غیر از حق از زبان من خارج نمی‌شود؛ چه در ناراحتی و چه در رضایت.» عینی نیز می‌نویسد: «... لأنه معصوم فی كل حالة فی صحّته ومرضه لقوله تعالى وَ مَا ینْطِقُ عَنِ الْهَوَى ولقوله إنی لا أقول فی الغضب والرضا إلا حقا.[5] ... آن حضرت در هر حالی، چه در سلامتی و چه در بیماری، معصوم هستند؛ به دلیل آیۀ «وَ مَا ینْطِقُ عَنِ الْهَوَى» و به خاطر سخن آن حضرت كه فرمودند: سخنی غیر از حق از زبان من خارج نمی‌شود، چه در ناراحتی و چه در رضایت.»

پی‌نوشت:

[1]. مكارم شیرازى، تفسیر نمونه: ج22، ص481، تهران: دار الكتب الإسلامیة، 1374.
[2]. سیوطی، الدر المنثور: ج6، ص122، قم: كتابخانه آیة الله مرعشى نجفى، 1404. (با كمى تلخیص)
[3]. القرطبی، الجامع لأحكام القرآن (تفسیر القرطبی): ج17، ص85، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
[4]. ابن حجر، فتح الباری: ج 8 ، ص101، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر.
[5]. العینی، عمدة القاری: ج18، ص62، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.