پايگاه جامع فرق، اديان و مذاهب_ تاريخ بشريت، عرصه جنگ‌ها و درگيری‌های بسياری بوده و تاريخ هيچ ملتی خالی از نبرد و نزاع نيست. در اين ميان، جامعه زرتشتی نيز فراز و فرودهای بسياری از سر گذراند، كه از آن جمله می‌توان به حيات اين جامعه كوچك در عصر صفويه اشاره نمود.
ايامی كه زرتشتيان سرشار از اميد واهی و سرخوشی ناشی از وعده‌های پوچ رهبران خود بودند. ليكن ناگهان اتفاقی رخ داد، حادثه‌ای كه همه معادلات موبدان زرتشتی را بر هم ريخت. موضوعی كه امروزه به ابزاری در جهت مظلوم‌نمایی باستانگرايان مبدّل شده است. آن حادثه چه بود؟! «كشتار بی‌رحمانه زرتشتيان بی‌گناه و مظلوم، به دست حاكمان خونخوار و وطن‌فروش صفوی!»
ليكن به راستی آيا چنين بود؟ به فرض كه چنين حادثه‌ای رخ داده باشد، آيا زرتشتيانی كه كشتار شدند، آيا بی‌گناه بودند؟ شاه صفوی كه دست به چنين رفتاری زد، خونخوار و بی‌منطق و وطن‌فروش بود؟ اگر قضاوت‌های مغرضانه و جهت‌دار جهانگردان اروپايی (همچون ژان شاردن) را در نظر بگيريم، همين گونه بود.[1] اما اگر بخواهيم منطقی و بر اساس عقلانيت به داوری بنشينيم، بايد بدانيم كه سخنان آن دسته از جهانگردان اروپايی صحيح نيست. حقيقت را بايد از دل تاريخ بيرون كشيد:
به اعتقاد زرتشتيان، هر هزار سال، يك منجی برای نجات دين زرتشتی می‌آيد. لذا زرتشتيان منتظر بودند كه در حوالی سال 1000 هجری (مصادف با حكومت صفويان در ايران) منجی ظهور كرده، اسلام را نابود كند و آيين زرتشتی را دوباره احياء كند. زرتشتيان در آن دوره در اثر همين عقيده، به شدت فعال شده، و با زرتشتيان هندوستان نامه نگاری می‌كردند و در پی آماده سازی جامعه زرتشتی برای جنگ عليه مسلمانان بودند. نمونه اين رفتارهای توطئه آميز را می‌توان در سندِ «بهمن‌جی نُسِروان‌جی دابار» (Bahmanji Nusserwanji Dhabhar) مشاهده كرد، كه از اسناد زرتشتی است. در اين سند نامه زرتشتيان ايران به زرتشتيان هندوستان آمده است: «هزاره اهريمن به پايان رسيده است و هزاره اهرمزد نزديك است و ما اميدواريم چهره شاه بهرام شكوهمند را ببينيم و هوشيدر و پشوتن، بيگمان خواهند آمد».[2]
گفتنی است، «شاه بهرام» كه در متن نامه، آمدنش بشارت داده شد همان «شاه بهرام ورجاوند» است كه طبق عقائد زرتشتيان، پيش از موعود زرتشتی می‌آيد و مساجد را ويران كرده، مسلمانان را قتل عام می‌كند.[3] اين گونه شد كه شاه عباس و بعدها شاه سلطان حسين، به تعقيب و مجازات زرتشتيان پرداختند (هرچند موعود زرتشتی نيز در موعِد مقرّر ظهور نكرد و همين امر، دروغ بودنِ دين و آيين آنان را روشن ساخت).
روشن است كه زرتشتيان در آن عصر انتظار آمدن منجی را می‌كشيدند (و برای آن زمان نيز تعيين كرده بودند)، و به يكديگر بشارت تخريب مساجد و كشتار مسلمانان را می‌دادند، و حتی با هم‌پيمانان خود در بيرون از مرزهای ايران نيز ارتباط برقرار كرده بودند. در اين وضعيت، پادشاهان صفوی (به ويژه شاه عباس و ديگر شاهان پس از او كه در راه دفاع از ميهن، در جبهه غرب عليه امپراتوری عثمانی و در جبهه جنوب عليه متجاوزين پرتغالی و... می‌جنگيدند) چه بايد می‌كردند؟ در مقابل اين توطئه آشكار داخلی سكوت می‌كردند؟ می‌نشستند و تماشاگر تهديد‌های زرتشتيان عليه مردم ايران می‌شدند؟ دموكرات‌ترين حكومت جهان را در نظر بگيريد، در مقابل اينگونه تهديد‌ها چه واكنشی نشان می‌دهد؟ مجازات اين توطئه آشكار، جز آن چه بر سر زرتشتيان آمد، چيست؟
نكته پايانی اينكه پيش از آشكار شدن توطئه و خيانت زرتشتيان به مردم ايران، شاه عباس صفوی نه تنها زرتشتيان را آزار نمی‌داد، بلكه به آنان كمك‌ها كرد، از جمله همكاری با زرتشتيان ايران و هند در جهت تأليف فرهنگ‌نامه، كه در منابع تاريخی آمده است.[4] حتی منابع اروپايی با وجود تعصبات ضد صفوی، اقرار دارند كه [پيش از توطئه زرتشتيان عليه ملت ايران] زرتشتيان در حكومت صفوی از آرامش نسبی برخورد بودند، و تمايلی نداشتند كه به خارج از ايران مهاجرت كنند.[5ُ] اما پس از خيانت زرتشتيان به ايران، آن هم در وضعيتی كه كشور از غرب و جنوب و حتی شرق، تحت تازش و هجمه دشمنان بود، ورق برگشت.

پی‌نوشت:

[1]. مری بويس، زرتشتيان، باورها و آداب دينی آنها، ترجمه ع.بهرامی، تهران: نشر ققنوس، 1391 (ويراست دوم)، ص 215
[2]. مری بويس، همان، ص 216 ؛ همچنين بنگريد به:
Dhabhar, B. N (transl.), The Persian Rivayats of Hormazyar Framarz and Others, Bombay, 1932, Pp 593-594.
[3]. بنگريد به: «برنامه‌ی موبدان زرتشتی برای تخریب مساجد در ایران + تصویر»
[4]. مری بويس، همان، ص 217
[5]. مری بويس، همان، ص 217 ؛ همچنين بنگريد به:
J. Fryer, A New Accouni of East India and Persia, 1672-1681, ed. W. Crooke, Hakluyt Society, London 1915, Vol. II, Pp 295