ارتش کوروش با مردم آسیای کوچک، چه کرد؟

برخلاف گمان برخی، کوروش و ارتش او در کشورگشایی‌ها، بسیاری را می‌کشتند. اما پرسش این‌جاست که آیا رفتار آن‌ها با مردم درست بود یا خیر؟

پیشتر گفتیم که خشونت، دو قسم است: سودمند و زیان‌بار!

سودمند، همچون جراح که تیغ به‌ دست می‌گیرد و خون می‌ریزد. این خشونت، مقدمه درمان است، دردناک است، ولی سودمند است. جامعه‌ی بشری نیز چنین است برخی را باید تنبیه کرد، حتی برخی را باید کُشت تا جامعه سالم بماند، تا موانع حرکت اجتماع به سوی کمال برطرف شود.

حال پرسش آنجاست آیا رفتار ارتش کوروش با مردم آسیای صغیر درست بود یا خیر؟ کدام رفتار؟

ارتش کوروش به آسیای کوچک تاخت و بسیاری را کشتار کرد. گروهی از اهالی شهر کانوس (Caunus) در لیکیه در آسیای کوچک، از ترس لشکر هخامنشی، دست به خودکشی جمعی زدند (تا به دست ارتش کوروش، اسیر نشوند.)

Harpagus led his army into the plain of Xanthus, the Lycians came out to meet him, and showed themselves courageous fighting few against many; but being beaten and driven into the city, they gathered their wives and children and goods and servants into the acropolis, and then set the whole acropolis on fire... So Harpagus gained Xanthus, and Caunus too in a somewhat similar manner, the Caunians following for the most part the example of the Lycians.

تاریخ هرودوت، کتاب ۱، بند ۱۷۶.

تحلیل عقلانی: مردم این شهر، سرنوشت دیگران را دیده یا شنیده بودند که چگونه توسط کوروش، قتل عام یا تحقیر و به بردگی گرفته شده بودند و همین آگاهی سبب شد که دست به خودکشی بزنند. وگرنه کسی که ذره‌ای امید برای نجات داشته باشد، خودکشی نمی‌کند.