پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ جِیمز راسِل (James R. Russell) ایران‌شناس نامدار آمریکایی و استاد مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه هاروارد ایالات متحده (Harvard University) و دانشگاه عبرانی اورشلیم (Hebrew University of Jerusalem) است، وی درباره حجاب زنان زرتشتی در دوران باستان می‌نویسد:

از قرن اول و دوم میلادی در پالمیرا مسجمه‌ها و نقش‌برجسته‌های مرمر یافت شده که زنان، چادر و نقابی دارند که کاملاً سر و صورتشان را می‌پوشاند و در برخی دیگر، چادر دارند، اما صورتشان آشکار است. این گونه نقش‌ها و تصاویر، رایج بوده است:

First-century women wearing veils completely cover­ing their heads and faces are seen in a marble relief from Palmyra, in 2nd-century Palmyrene sculpture veils covering the head but leaving the face exposed are common.[1]

از دید جِیمز راسِل، این زنان، زرتشتی بوده‌اند که حدوداً 500 سال پیش از اسلام زندگی می‌کردند. چه اینکه این زنان محجبه (با چادر و نقاب) را ذیل عنوان «زرتشتیان» توصیف کرده است.

احتمالاً منظور پروفسور راسل به این تصاویر است:

او در ادامه می‌نویسد:

یک پارچه پشمی ایرانی مربوط به دوره هخامنشی که در پازیریک در سیبری یافت شده، (زنانـی از اشراف) را نشان می‌دهد که بر روی جایگاه، تاج بر سر دارند و با چادر، خود را پوشانده‌اند و همچنین زنان خدمتکار بدون حجاب، پشت سر آن‌ها ایستاده اند:

An imported Persian woolen cloth of the Achaemenian period found at Pazyryk in Siberia depicts women before an incense burner on a stand with veils draped over their crowned heads and unveiled serving-women standing behind them.[2]

منظور پروفسور راسل این است که زنان متشخّص، حجابی کامل داشتند ولی زنان خدمتکار و کنیزان، در حجاب، آزادتر بودند. به عبارتی، هر چه سطح شخصیت زن زرتشتی، بالاتر بود، حجابش کامل‌تر بود و هر چه سطح شخصیت، پایین‌تر، پوشش هم کمتر.

پی‌نوشت:
[1]. بنگرید به: James R. Russell, "ČĀDOR", ii. Among Zoroastrians,  Encyclopædia Iranica به نقل از: R. Ghirshman, Persian Art, 249 B.C.-651 A.D., New York, 1962, pls. 93-95, 96.
[2]. بنگرید به: James R. Russell, Ibid. به نقل از: S. I. Rudenko, Frozen Tombs of Siberia, Berkeley, Calif., 1970.pp. 296-97 and pl. 139