پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حجت‌های الهی برای پاسخگویی به سؤالات انسان‌ها و همچنین برای حفظ دین (از خطا و انحراف) لازم است به صفت علم الهی آراسته باشند. علم به لغات هر قومی، یکی از ویژگی‌هایی است که در روایات، برای حجت‌های الهی مشخص شده است.

اباصلت در مورد توانایی امام رضا علیه‌السلام بر تکلم به زبان‌های دیگر می‌گوید: «امام رضا علیه‌السلام با افراد، به زبان خودشان گفتگو می‌كرد و به خدا قسم، فصيح‌ترين مردمان و عالم‌ترين اشخاص به هر زبان و لغتى بود. روزی به ایشان عرض کرد: یا ابن رسول اللّه! من درشگفتم از اينكه شما به تمامى لغات با اختلافاتى كه دارند، اينطور تسلط و آگاهى داريد. فرمود: اى پسر صلت! من حجت خدا بر بندگان اويم و خداوند حجتى بر قومى نمی‌انگيزد كه زبان آنان را نفهمد و لغاتشان را نداند».[1]

در طول تاریخ، مدعیان دروغین زیادی بوده‌اند که با بررسی سخنان، عقاید و علم آنها انحرافشان بر همگان روشن شده است؛ بعضی از این مدعیان از کمترین سواد علمی بی‌بهره بوده و حتی در بیان یک عبارت ساده عربی ناتوان بودند و اِعراب کلمات را نادرست ادا می‌کردند.

«علی‌محمد باب» مدعی بابیت و امامت، یکی از این موارد است که در موارد متعددی، إعراب کلمات را به صورت اشتباه استفاده کرده است. او در کتاب «لوح هیکل الدین» نوشته است: «أشهد أن علیٌ قبلَ نبیلِ ذات الله و کینونیته»؛[2] «شهادت می‌دهیم که علی قبل از محمد (علی‌محمد باب) ذات و هستی خداست». او در این عبارت، اسم أنّ را به جای آنکه منصوب «علیاً» بیاورد، مرفوع «علیٌّ» آورده است.

اقطاب و بزرگان فرقه‌های صوفیه در ابتدا ادعای نیابت از ائمه اطهار علیهم‌السلام را داشتند و بعدها و به تدریج بر مقام خود افزودند تا اینکه خود را واسطه بین خدا و خلق او معرفی کردند و خود را ولی خدا خوانده و از غیبت امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه سوءاستفاده کرده و خود را امام حاضر و ظاهر خوانده‌اند.

«محمداسماعیل صلاحی»، درویش پرمدعای فرقه صوفیه گنابادی که در گذشته ادعای مقام امامت و ولایت داشته،[3] ماه محرم امسال در سخنرانی خود، حدیث امام جعفر صادق علیه‌السلام را با اعراب اشتباه تلفظ کرد. اصل حدیث به این صورت است که حضرت می‌فرماید: «إِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَيْنِ حَرَارَةً فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لَا تَبْرُدُ أَبَداً»؛[4] «براى شهادت حسین علیه السلام ، حرارت و گرمایى در دل‌هاى مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمی‌شود».

نقش کلمه «حرارة» از حیث ادبیات عرب، در این حدیث، اسم إِنَّ است؛ پس باید«حرارةً» به نصب «-ً» خوانده شود، ولی این مدعی ولایت، کلمه «حرارةٌ» را مضموم خوانده است! او که به اشتباه خویش پی برده بود، در جلسه بعد، این عبارت را به شکل درست تلفظ کرده است.

اما سؤالی که باقی می‌ماند، این است که مدعی امامت و ولایت، چگونه از تشخیص درست اعراب یک کلمه عربی عاجز است؟ در صورتی که در روایات، بیان شده که صاحب ولایت، فصيح‌ترين مردمان و عالم‌ترين اشخاص به هر زبان و لغتى باید باشد. صلاحی در مورد اعتبار حدیث مذکور می‌گوید: «حالا یا حدیث است و یا اگر کسی اشکال کند حدیث نیست، البته اکثراً قائل هستند حدیث است و اگر حدیث نباشد، جمله درستی است».[5] صلاحی اگر مدعی ولایت است، باید به راحتی سخن معصوم را از کلام غیر معصوم تشخیص دهد، اما او از چنین علمی بی‌بهره است. صلاحی از افرادی همچون کربلایی کاظم که هیچ‌گونه ادعای ولایت نداشتند، ولی با توجه اهل بیت علیهم‌السلام، قدرت تشخیص کلام خدا و معصومین علیهم‌السلام از کلام غیر به او عنایت شد نیز کمتر است.

از آنجا که اقطاب صوفیه همچون صلاحی، خود را به‌عنوان نائبان امام معصوم، ولی خدا و خلیفه الله و انسان کامل معرفی می‌کنند و خود را حامل و امانت‌دار ودایع الهی می‌دانند،[6] باید همانند اهل‌بیت علیهم‌السلام علوم آنها را نیز دارا باشند؛ ولی اقطاب صوفیه همچون «نورعلی تابنده» یا «سیدعلیرضا جذبی» نشان داده‌اند که حتی از قرائت صحیح قرآن نیز عاجز هستند و حتی نورعلی تابنده، خود اعتراف به عدم تسلّط به زبان عربی و تفسیر قرآن کرده است.[7]

پی‌نوشت:
[1]. ابن بابويه، محمد بن على، عيون أخبار الرضا عليه السلام، نشر جهان، تهران، اول، 1378ق، ج‏2 ؛ ص228.
[2]. علی‌محمد شیرازی، لوح هیکل الدین، انتشارات اهل بیان، ص 5.
[3]. https://www.adyannet.com/fa/news/34318
[4]. نورى، حسين بن محمد تقى، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل البيت، اول، 1408ق، ج‏10 ، ص318.
[5]. کانال رسمی تلگرامی محمداسماعیل صلاحی، سه‌شنبه ۲۷ تیر ماه ۱۴۰۲ش.
[6]. https://www.adyannet.com/fa/news/34318.
[7]. کاکوئی، شهاب الدین، نگرش دیگر بر تصوف، نشر راه نیکان، تهران، 1386، صفحه 34.