پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ از دیگر مواردی که مترجمان تورات به نوعی خصومت و تعصب نژادی را نشان دادند، جایگزین کردن نام اسحاق(علیه‌السلام) به جای اسماعیل (علیه‌السلام) در واقعه امر الهی به حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) درباره ذبح فرزندش است.

حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) در سن پیری از سوی خداوند مأمور شده که فرزند خود را برای خدا ذبح نماید. این در واقع آزمونی بس بزرگ و سخت بود که پدر و پسر می بایست آن را پشت سر نهند. البته هرگز ذبح فرزند تحقق پیدا نکرده است.

اما در این که فرمان ذبح در مورد کدام فرزند ابراهیم(علیه‌السلام) بوده، قرآن کریم با تورات اختلاف دارد؛ زیرا از قرآن استفاده می شود که اسماعیل(علیه‌السلام) ذبیح ابراهیم(علیه‌السلام) بوده(صافات/ 101- 107) اما تورات کنونی اسحاق(علیه‌السلام) را ذبیح ابراهیم(علیه‌السلام) لقب داده است.(پیدایش 22: 1ـ 17)

مترجمان تورات در فقرات مربوط به این واقعه، تلاش کرده اند حضرت اسحاق(علیه‌السلام) را به جای اسماعیل (علیه‌السلام)، ذبیح حضرت ابراهيم(علیه‌السلام) معرفی کنند تا این فضیلت مهمِ ذبیح الله از آنِ اسحاق باشد نه اسماعیل از این رو نام اسحاق را به جای نام اسماعیل گذاشته اند.

شاهد این مطلب آن است که صفت اسماعیل (علیه‌السلام) یعنی بُكوریَت به جای خود در متن تورات باقی مانده و از تحریف مصون مانده است.(1) بُکور یعنی نخست زاده و فرزند ارشد. بکوریت و بکوره یعنی اکبریّت و ارشدیّت فرزندان و به معنای کلیه حقوق و امتیازاتی است که به فرزند ارشد تعلق می گیرد.(2)

تورات می گوید: «و واقع شد بعد از این وقایع که خدا ابراهیم را امتحان کرده، بدو گفت ای ابراهیم، عرض کرد: لبّیک. گفت: اکنون پسر خود را که یگانه تو است و او را دوست می داری؛ یعنی اسحاق را بردار و به زمین موریا برو و او را در آن جا بر یکی از کوه هایی که به تو نشان می دهیم برای قربانی سوختنی بگذران... چون بدان مکانی که خدا بدو (ابراهیم) فرموده بود، رسیدند ابراهیم در آن جا مذبح را بنا نمود و هیزم را برهم نهاد و پسر خود اسحاق را بسته بالای هیزم بر مذبح گذاشت. و ابراهیم دست خود را دراز کرده کارد را گرفت تا پسر خویش را ذبح نماید. در حال فرشته خداوند از آسمان وی را ندا درداد و گفت: ای ابراهیم! ای ابراهیم! عرض کرد: لبیک. گفت: دست خود را بر پسر دراز مکن و بدو هیچ مکن زیرا که الآن دانستم که تو از خدا می ترسی، چون که پسر یگانه خود را از من دریغ نداشتی... بار دیگر فرشته خدا به ابراهیم از آسمان ندا در داد و گفت: خداوند می گوید به ذات خود قسم می خورم چون که این کار را کردی و پسر یگانه خود را دریغ نداشتی.»(پیدایش 22: 1ـ 16)

در فقرات فوق، سه بار واژه پسر یگانه تکرار شده و در حق حضرت اسحاق(علیه‌السلام) ترجمه و تفسیر شده است و حال آنکه تورات تصریح دارد اولین فرزند ابراهیم(علیه‌السلام) و پسر بزرگ ایشان، اسماعیل(علیه‌السلام) بوده و اسحاق(علیه‌السلام) چهارده سال پس از ایشان متولد شده است: «و ابرام هشتاد و شش ساله بود چون هاجر اسماعیل (خدا می شنود) را برای ابرام بزاد.»(پیدایش 16: 16) و «ابراهیم در هنگام ولادت پسرش اسحاق(خدا می خندد) صد ساله بود.»(پیدایش 21: 5)

سوال اساسی در اینجا این است که چطور ممکن است با وجود اسماعیل (علیه‌السلام) و بزرگ تر بودن او، اسحاق(علیه‌السلام) یگانه پسر و فرزند ارشد ابراهیم(علیه‌السلام) خواهد بود؟ این یک تناقض آشکار است و از این رو محال است که فرمان ذبح، در مورد اسحاق(علیه‌السلام) باشد.  

بنابراین حذف نام حضرت اسماعيل (علیه‌السلام) از فقرات 1 تا 7 باب بیست و دوم کتاب پیدایش و قرار دادن نام اسحاق به جای آن و در عین حال حفظ عنوان توصیفیِ بکوریت یا فرزند اکبر و ارشد در این فقرات تورات، کاملاً بیانگر انکار وجود اسماعیل توسط تورات نویسان(3) و گویای آن است که یک جا به جایی توسط آنان در متن تورات صورت گرفته است؛ زیرا این تغییر و جابجایی کلمات که برخواسته از تعصب نژادی آنان است، منجر به تناقض گویی تورات نویسان در فقرات تورات شده است و همین انگیزه باعث شده تا آنان از بیان حقیقت منصرف شوند. از این رو فرمان ذبح، باید در مورد فرزند ارشد ابراهیم(علیه‌السلام)، اسماعیل (علیه‌السلام) باشد نه در مورد اسحاق(علیه‌السلام).

پی نوشت:
1. عبدالاحد داود، محمد در تورات و انجیل، ترجمه فضل الله نیک آیین، تهران: نشر نو، 1361، ص 23- 30
2. علی اکبر دهخدا، لغت نامه دهخدا، حرف باء، مدخل بکوریة
3. عبدالاحد داود، محمد در تورات و انجیل، ص 29