پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب _ در متون مقدس یهودیت، پیامبری اختصاص به مردان ندارد و نبوت زنان نیز پذیرفته شده است. تنخ،[1] بانوانی که به مقام نبوت رسیدند، را به عنوان «نبیّه» به جامعه معرفی کرده است. البته در تورات به همسران پیامبران هم «نبیه» اطلاق می ‌شد.[2]

همچنان‌ که انبيای مرد اسرائيل «پدر» نامیده می ‌شدند،[3] پيامبران زن نيز «مادر اسرائيل» خوانده شده‌اند.[4]

پيامبران زن در تنخ حدود هشت نفر هستند. آنان عبارتند از: «سارا زوجه ابراهیم»، «مريم خواهر موسی و هارون»، «دبّوره‌ی قاضیه»، «حنّا مادر سموئیل»، «اِوی گائیل همسر داوود»، «حولْدا زن شلوم»، «استر ملکه خشایارشا»[5] و «نُوعَدیه» که نحمیای نبی از ایشان نام می برد و این پیامبر زن در تصمیمات گرفته شده با وی مخالفت می ‌ورزید.[6]

شرح حال برخی از زنان نبیّه و خبر دادن آن ‌ها از اطلاعات وحیانی، در فقرات تنخ ذکر شده است. به عنوان نمونه در کتاب داوران سرگذشت دبوره، زن لَفِیدوت و ماجرای پیروزی او به کمک وحی الهی بر «یابین» پادشاه کنعان بیان شده است.[7] از سرودهای مذهبی قدیمی و باستانی، «سرود دبوره» است که به نام او و به یاد پیروزی او خوانده می‌شود.[8 یا ماجرای حُلده‌ی نبيه، زن شُلّام بن‌تِقو‌َه که «یوشیا» پادشاه اورشلیم، در مسائل دینی از این بانو کسب تکلیف می ‌کرد و یا مشاوره می ‌گرفت.[9]

 در فقرات کتاب مقدس یهودی، کاری که انبیای الهی مانند حضرت موسی مأمور به انجام آن بودند، به مريمِ نبيّه خواهر او نیز نسبت داده شد.[10] «آن‌چه خداوند می‌ فرماید، بشنوید.... من تو را از زمين مصر برآوردم و تو را از خانه بندگی فديه(نجات) دادم و موسی و هارون و مريم را پيش روي تو ارسال نمودم(میکاه، 6: 4)». در این فقره، مریم از طرف خداوند مأمور به هدایت مردم شده است، کاری که انبیای الهی مانند موسی، مأمور به انجام آن هستند.

بنابراین فقرات تنخ بر پیامبری زنان تصریح دارد. حتی می ‌توان از این فقره اخیر استفاده کرد که «رسولِ» زن نیز در تنخ مطرح شده است.

لازم به ذکر این نکته است که پیامبری هشت زن یاد شده، طبق اصطلاح یهودیان و بر اساس فقرات تنخ است؛ زیرا اولاً آنان به هر کسی که مورد خطاب خداوند و فرشتگان او باشد، نبی اطلاق می کنند و حال آنکه اینگونه افراد در متون اسلامی «محدّثه» یا «مطهّره» معرفی شدند نه نبی به معنی اصطلاحی آن. طبق تصریح قرآن کریم و روایات اهل بیت(علیهم‌السلام) مادر حضرت موسی(علیه‌السلام) و حضرت مریم و حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیهما) مورد خطاب الهی بودند ولی ما آنها را نبیه نمی دانیم.

ثانیاً نبوّت در نظر یهودیان، مقام چندان بزرگی به نظر نمی رسد؛ زیرا در نظر آنان پیامبران مرتکب گناه و خطا می شوند و تنها امتیاز آنها ارتباط با عالم غیب است. برای مثال نُوعَدیه‌ی نبیه با نحمیای نبی مخالفت می کرد یا نقشی که استر نبیه در قتل عام 75 هزار ايرانی داشته است. و حال آنکه در نگاه مسلمانان، ساحت قدسی پیامبران و زنان مطهره، از گناه منزّه است. عصمتِ همه جانبه لازمه‌ی نبوّت پیامبران است.

پی نوشت:
[1]. مجموعه كتب مقدس يهود یعنی تورات، نبویم(انبیا) و کتوبیم(نوشته ها) به اختصار «تَنَخ» ناميده می شود.
[2]. اشعیا 8: 3؛ جيمز هاكس، قاموس كتاب مقدس، تهران، اساطير، 1377، ص 873
[3]. دوم پادشاهان 6: 21؛ 13: 14
[4]. محمود رامیار، بخشی از نبوت اسرائیلی و مسیحی، بی‌جا، بی‌چا، 1352ش، ص 102.
[5]. خروج 15: 20؛ آبراهم کهن، گنجینه‏ای از تلمود، ترجمه امیر فریدون گرگانی، تهران: یهودا حی، بی‌چا، 1350، ص 141
[6]. نحمیا 6: 14
[7]. داوران 4: 1- 10 و 5: 2- 31
[8]. Albright, W. F., The Song of Deborah in the Light of Archaeology, Bulletin of the American Schools of Oriental Research (BASOR), Lacks: no.62, 1936, p. 26- 31
[9]. دوم پادشاهان، 22: 1- 17؛ دوم تواریخ ایام 34: 20- 28
[10]. خروج، 15: 20- 21