واژه «اهل البیت» دوبار در قرآن کریم آمده است: الف) فرشتگان به همسر ابراهیم چنین گفتند: رَحْمَتُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ. ب) خداوند درباره برخی از نزدیکان رسول الله (ص) فرمود: إِنَّما یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً آیه دوم به آیه تطهیر معروف است و مقصود از آن، پنج تن آل عبایند.مسلمانان، به پیروی از قرآن، کلمه اهل بیت را درباره خاندان حضرت رسول (ص) به کار برده اند و ازاین رو، اهل بیت به اصطلاحی برای آنان تبدیل شده است و به کارگیری اش در معنای دیگر به قرینه نیاز دارد. بیش از هفتاد روایت در این باره وارد شده و اهل سنت بیش از شیعه، از چهل طریق، به روایت «ام سلمه» ، «عایشه» ، «ابوسعید خدری» ، «سعد» ، «وائله بن اسقع» ، «ابوحمرا» ، «ابن عباس» ، «ثوبان» (غلام حضرت رسول (ص)) ، «عبدالله بن جعفر بن ابی طالب» و «حسن بن علی» آن را نقل کرده اند. شیعه نیز، در بیش از سی حدیث از علی (ع) ، امام سجاد (ع) ، امام باقر (ع) ، امام صادق (ع) ، «ابوذر» ، «ابولیلی» ، «ابوالاسود» ، «عمرو بن میمون اودی» و «سعد بن ابی وقاص» آن را نقل کرده اند.

واژه «اهل البیت» دوبار در قرآن کریم آمده است:

الف) فرشتگان به همسر ابراهیم چنین گفتند: رَحْمَتُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ[1]

ب) خداوند درباره برخی از نزدیکان رسول الله (ص) فرمود: إِنَّما یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً[2]

آیه دوم به آیه تطهیر معروف است و مقصود از آن، پنج تن آل عبایند.

مسلمانان، به پیروی از قرآن، کلمه اهل بیت را درباره خاندان حضرت رسول (ص) به کار برده اند و ازاین رو، اهل بیت به اصطلاحی برای آنان تبدیل شده است و به کارگیری اش در معنای دیگر به قرینه نیاز دارد.

بیش از هفتاد روایت در این باره وارد شده و اهل سنت بیش از شیعه، از چهل طریق، به روایت «ام سلمه» ، «عایشه» ، «ابوسعید خدری» ، «سعد» ، «وائله بن اسقع» ، «ابوحمرا» ، «ابن عباس» ، «ثوبان» (غلام حضرت رسول (ص)) ، «عبدالله بن جعفر بن ابی طالب» و «حسن بن علی» آن را نقل کرده اند. شیعه نیز، در بیش از سی حدیث از علی (ع) ، امام سجاد (ع) ، امام باقر (ع) ، امام صادق (ع) ، «ابوذر» ، «ابولیلی» ، «ابوالاسود» ، «عمرو بن میمون اودی» و «سعد بن ابی وقاص» آن را نقل کرده اند.[3]

خداوند متعال می فرماید:  إِنَّما یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً[4]

خداوند تنها می خواهد رجس و پلیدی را از شما اهل بیت دور نماید و شما را کاملاً پاک و مطهر گرداند.

این آیه به گفته همه مفسران و اندیشمندان اسلام، در شأن و مقام والای اهل بیت پیامبر گرامی اسلام (ص) نازل شده است. همچنین روایات بسیاری درباره شأن نزول آیه تطهیر و انحصار آن به «خمسه طیبه» در منابع اهل سنت وجود دارد که برخی از آنها چنین گزارش می شود:

یک - «حاکم نیشابوری» در «مستدرک» می نویسد:

عبدالله بن جعفر از رسول خدا (ص) روایت می کند که آن حضرت هنگامی که رحمت الهی را در حال نزول دیدند، فرمودند: «به سوی من بخوانید!» «صفیه» گفت: «چه کسی را ای پیامبر اسلام (ص) ؟» آن حضرت فرمود: «اهل بیتم را؛ علی، فاطمه، حسن و حسین (ع) را» . آنان را آوردند. آن حضرت عبای خویش را روی آنان افکند. سپس دستانش را بالا برد و عرض کرد: «خداوندا! اینان اهل بیت من اند» . سپس بر محمد و آل محمد صلوات فرستاد. در این هنگام خدای حکیم این آیه را نازل فرمود: إِنَّما یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً.[5]

دو - «ام سلمه» می گوید:

آیه تطهیر در خانه من و در حالی که پنج تن آل عبا در آن بودند، نازل گردید و رسول خدا (ص) آنان را با عبایی که بر روی آنان افکند، پوشانید. سپس عرضه داشت: «اینان اهل بیت من اند. پروردگارا! رجس و پلیدی را از آنان دور کن و ایشان را پاک و مطهر گردان».[6]

سه - «ابوسعید» می گوید:

رسول خدا) ص (پس از ازدواج علی (ع) با فاطمه (س) به مدت چهل روز صبح ها به درب خانه علی (ع) می آمد و می فرمود:  «السلام علیکم یا أهل البیت. إِنَّما یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»[7]

چهار - امام سجاد (ع) نیز با همین آیه بر فضایل اهل بیت احتجاج کرد. هنگامی که اسیران خاندان پیامبر (ص) را به شام بردند و در آستانه مسجد در جایگاه اسیران جایشان دادند، امام سجاد (ع) جوانی بالغ و رشید و در آن روز آنجا حاضر بود. مردی از اهل شام نزد آنان آمد و گفت: «حمد و سپاس خدای را که شما را نابود کرد و ریشه فتنه را خشکاند!» امام سجاد (ع) به او فرمود: «آیا کتاب الهی را نخوانده ای؟» وی پاسخ داد: «خوانده ام» . حضرت فرمود: «آیا آیه شریفه قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی و آیه إِنَّما یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً را نخوانده ای؟» او گفت: «خوانده ام» . حضرت فرمود: «ما آنان هستیم» .

آن مرد شامی دستش را به سوی آسمان برداشت و گفت: «خداوندا! من توبه کرده، به سوی تو باز می گردم» و سه بار این جمله را تکرار کرد: «خدایا! من از دشمنان آل پیامبر (ص) به سوی تو بیزاری می جویم. من قرآن را می خواندم، ولی تا امروز آن را درک نکرده بودم».[8]

بنابراین، مقصود از اهل بیت، رسول خدا (ص) ، امام علی (ع) ، فاطمه (س) ، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) است و دیگر کسان در آن نمی گنجند. البته بستگان پیامبر عنوان «بنی هاشم» را دارند و همه آنان حقوق ویژه ای دارند که یکی از آنها حرام بودن صدقه دادن به آنان است.

[1] (هود: 73)

[2] (احزاب: 33)

[3] قاموس قرآن، سید علی اکبر قرشی، ج 1، ص 139.

[4] (احزاب:33)

[5] مستدرک علی الصحیحین، ج 3، صص 147 و 148.

[6] سنن بیهقی، ج 2، ص 150.

[7] بحارالانوار، ج 35، ص 208.

[8] احتجاج، ص 157.