از اعتقادات مهم مسلمانان درباره قرآن که بر پیامبر نازل شده است، تحریف نشدن این کتاب الهی است و شیعیان هم قائل به همین قول هستند و تقدّس خاصی را نسبت به این کتاب قائلند، که برای هیچ کتاب و نوشته‌ای این‌گونه قائل نیستند و به قرائت این کتاب آسمانی اهمیت ویژه‌ای می‌دهند. در فقه شیعه نصوص آیات قرآن به طور مطلق و ظواهر آن‌ها در صورتی‌که روایت مفسرین برای آن‌ها یا دلیل یا قرینه برخلاف نباشد، حجت شرعی برای استنباط فروع احکام هستند.
احمد مرزوع یکی از سلفیان افراطی در کتاب خود این مبنای شیعه را مورد انتقاد و نقد قرار داده و می‌نویسد: «شیعه می‌گوید ظواهر باید بر پایه عقول استوار باشد، نه بر عکس، یعنی نزد شیعه صحیح نیست که ادله‌ی عقلی بر پایه ظواهر نصوص قرار بگیرد... آنان در مقام توجیه و تفسیر به عقول اعتماد می‌کنند و برای آنان مستند شرعی وجود دارد.»[1] در جواب او باید گفت عقل حجت اصلی است و ایمان به خدا و پیامبران و کتب دیگر آسمانی همه در پرتو عقل است، به طوری‌که اگر عقل نبود، هیچ‌یک از این موارد هم نبود.
از امام رضا (علیه‌السلام) درباره‌ی قرآن سؤال شد و حضرت فرمودند: «لیس بخالق و لامخلوق و لکنّه کلام الله.[2] نه آفریننده است و نه مخلوق، لیکن سخن خداوند است.» لذا برخی از سلفی‌ها و مغرضین به سبب نفهمیدن گفتار امام رضا (علیه‌السلام) با پیروی کردن از ابن تیمیه و هم‌فکران او، آن را مورد انتقاد و اشکال قرار داده و از ساخته‌های شیعه برشمرده‌اند.[3]
مرحوم شیخ صدوق در توضیح و تبیین گفتار امام رضا (علیه‌السلام) این‌گونه بیان می‌دارد که: در کتاب قرآن آمده است که قرآن کلام خدا، وحی خدا، قول و گفتار خداست و در روایت نیامده است که مخلوق است، از این جهت ما را از اطلاق مخلوق بر قرآن باز داشته‌اند، چون مخلوق در لغت گاهی مکذوب و دروغ است و خداوند می‌فرماید: «إِنَّمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا وَتَخْلُقُونَ إِفْكًا..[عنکبوت/17] همانا شما به جای خدا، بت‌هایی را می‌پرستید و دروغی را می‌سازید...» پس اگر کسی گمان کند قرآن مخلوق به معنای دروغ است، کافر شده است و کسی‌که بگوید قرآن غیر مخلوق، به معنای غیر مکذوب است، راست و سخن درست گفته است و کسی‌که بگوید قرآن مخلوق نیست، به این معنا که حادث نشده و حفظ نشده است، خطا کرده و سخن غیر حق بر زبان آورده است؛ اهل اسلام بر این اجماع کرده‌اند که قرآن حقیقتاً کلام خداوند است، نه مجازاً و هر کس جز این بگوید سخن منکر و ناپسند و زور گفته است.[4]
در نتیجه این توضیحی که مرحوم شیخ صدوق نقل کرده است، روشن شد که روایت یاد شده از امام رضا (علیه‌السلام) صحیح است و مقصود امام (علیه‌السلام) از مخلوق نبودن قرآن، معنای حادث نبودن نیست، بلکه مقصود دروغ نبودن و درست بودن آن کتاب از طرف خداوند به عنوان وحی الهی است.

پی‌نوشت:

[1]. الشفاعه، احمد مرزوع، دار القمه و دار الایمان، اسکندریه، مصر، ص504.
[2]. التوحید، شیخ صدوق، موسسه النشر الاسلامی، قم، ایران، (1398ق)، باب القرآن ماهو، ص223 حدیث1.
[3]. فکر الخوارج و الشیعه، صلابی، دار الاندلس الجدیده، قاهره، مصر، (1429ق)، ص225.
[4]. التوحید، شیخ صدوق، موسسه النشر الاسلامی، قم، ایران، (1398ق)، باب القرآن ماهو، ص225.