پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب- شاهدبازی و نظربازی از انحرافات صوفیه است که برخی از صوفیه آن را راهی برای رسیدن به خداوند قلمداد می‌کنند. غزالی نظر کردن بر زیبارو را به دو قسمت تقسیم می‌کند: «یکی از روی شهوت و دیگری از روی عبرت. او نظر کردن بر خوب‌رویان را از روی شهوت گناه دانسته‌ و همین نظر اگر از روی عبرت باشد را عبادت می‌داند.» [نقد صوفی، ص 198]

این در حالی است که یک حکایت مشهور نشان می‌دهد که احمد غزالی فقط به مشاهده شاهد اکتفا نمی‌کرده، بلکه در این راه آنچنان مشتاق بوده که حتی از بوسیدن روی شاهد نیز ابا نداشته است. درباره او آمده است: «ملکشاه به احمد غزالی ارادت می‌ورزید. روزی سنجر -پسرملکشاه- که شخصی زیبا بود، به دیدن شیخ رفت و شیخ گونه او را بوسید. این معنی بر حضار گران آمد و به سلطان رساندند. ملکشاه به سنجر گفت: شنیده‌ام که احمد غزالی بر گونه تو بوسه داده است. گفت: آری. گفت: تو را بشارت باد که بر یک نیمه از جهان فرمانروا گشتی و اگر شیخ از گونه دیگر تو نیز بوسه می‌گرفت بر تمام جهان مسلط می‌آمدی.» [سلطان طریقت، صص ۵۴-۵۵] اینکه صوفیه ادعا می‌کنند شاهدبازی ایشان بدون شهوت است، امری مضحک است زیرا بزرگان صوفیه در برخی موارد به شهوت‌آلود بودن شاهد بازی اذعان دارند، در این حکایت هم اگر امری غیر از شهوت نبوده، چرا حضار در مجلس که شاهدان عینی بوده‌اند برداشت سوء کرده و سعایت غزالی را به ملکشاه نموده‌اند؟!

پی‌نوشت:
یوسف‌پور محمدکاظم، نقد صوفی، روزنه، تهران، ص 198
پورجوادی نصرالله، سلطان طریقت، آگاه، تهران، 1358، صص ۵۴-۵۵