پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ صوفیان معتقدند که تنها سران و بزرگان آن‌ها اولیاء الهی هستند که ارتباط نزدیکی با خداوند متعال دارند و داشتن حکمت و علوم را در رسیدن به فنا برای این اولیاء بی‌تأثیر می‌دانند. دکتر غنی دراین‌باره می‌گوید: «آنچه از کتب صوفیه مستفاد می‌شود این است که ولی به‌ واسطه ارتباط نزدیک به خدا به مقامی می‌رسد که حجاب بین او و عالم غیب مکشوف می‌شود و اولیاء در حال خلسه و جذبه به مقام نبوت و اخبار از مغیبات می‌رسند و شرط لازم برای وصول به این مقام نه علم عمیق در حکمت الهی است و نه متصف بودن به اعمالی که در نظر خلق و مطابق عرف و عادت و ظاهر شرع پسندیده خلق است و نه ریاضت و تجرد و چیزهایی که مردم حسن خلق می‌نامند، خلاصه آنکه ولی ممکن است واجد همه این صفات باشد یا فاقد آن‌ها، تنها چیزی که شرط لازم است "جذبه" و "بیخودی" است که علامت خارجی فنا و رهائی از تعینات شخصی است.» [تاریخ تصوف در اسلام، ج 2، صص 241-242] حال چطور ممکن است کسی به مقام ولایت رسیده باشد ولی واجد این صفات نباشد، اما در عین‌حال همین شخص فقط و فقط با یک خلسه بتواند به مقام فنا برسد؟ این مطلب نشان از این دارد که به‌حسب نیاز صوفیه، شخصی می‌تواند آنی به مقام ولی برسد؛ کما اینکه افرادی با گذشت فقط چندین روز و یا چند ماه بدون طی کردن مراحل صوفیگری به مقام ولایت رسیدند و قطب شدند. لذا کسی که بدون علوم لازمه و طی مراحل بتواند به مقام ولایت برسد، می‌تواند با یک خلسه هم به فنا برسد. زیرا همه آن‌ها صرف ادعا و دروغ و خیال‌بافی است.

پی‌نوشت:
دکتر غنی، قاسم، تاریخ تصوف در اسلام، نشر زوار، تهران، 1386، ج 2، صص 241-242