واژگان عربی در شاهنامه‌ی فردوسی

  • 1396/07/18 - 12:16
یکی از پرسش‌های عموم خوانندگان و علاقه‌مندان شاهنامه، این است که آیا فردوسی در نظم حماسه ملی ایران، از لغات و ترکیبات عربی نیز استفاده کرده است؟ در پاسخ باید گفت بله... واژگان عربی و معرّب بسیاری در شاهنامه به کار رفته است.

این سخن نزد بسیاری مشهور است که در شاهنامه فردوسی، هیچ واژه‌ی عربی وجود ندارد. لیکن باید دید آیا چنین پنداری درست است؟
باید بگوییم: خیر، چنین نیست؛ در شاهنامه، واژگان عربی بسیاری وجود دارد. گذشته از اینکه حکیم ابوالقاسم فردوسی، اسم و رسم و لقبش، عربی است، و در ابتدای شاهنامه نیز به توحید و نبوتِ فخر عالم و آدم، حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) گواهی می‌دهد. اما چند نکته:
- محمدعلی جمال‌زاده در مقاله‌ای، 865 واژه عربی را نام می‌برد که فردوسی در شاهنامه از آن‌ها استفاده کرده است. [جمال‌زاده، نشریه وحید، شماره 32، ص 675-682؛ شماره 30، ص 456-461]
- دکتر سجاد آیدنلو نیز در کتاب «فرهنگ‌واره لغات و ترکیبات عربی شاهنامه» موارد متعدد واژگان عربی و معرّب که در شاهنامه فردوسی به کار برده شده را فهرست کردند.
- دانشنامه ایرانیکا (بزرگترین، معتبرترین و جدیدترین دانشنامه ایران‌شناسی جهان که در دانشگاه کلمبیای امریکا تدوین شده است) نیز تأیید کرده که در شاهنامه، تعداد بسیار زیادی، کلمات عربی و معرّب وجود دارد. [Encyclopædia Iranica, ŠĀH-NĀMA v. ARABIC WORDS]

پی‌نوشت:
- جمال‌زاده، محمدعلی، کلمات عربی در شاهنامه فردوسی (صورت 865 کلمه لغت عربی در شاهنامه)، نشریه وحید، تهران، مرداد 1345، شماره 32 و شماره 30
- آیدنلو، سجاد، فرهنگ‌واره لغات و ترکیبات عربی شاهنامه، تهران: نشر سخن، 1396.
بنگرید به:
Encyclopædia Iranica, ŠĀH-NĀMA v. ARABIC WORDS, by John Perry, June 23, 2010,

تنظیم و تدوین

دیدگاه‌ها

کانال تلگرامی نقد و بررسی زرتشت و باستانگرایی، مربوط به تیمِ ادیان‌‌نت: @n_bastan

افزودن نظر جدید

CAPTCHA
لطفا به این سوال امنیتی پاسخ دهید.
Fill in the blank.