پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ستارگان هيچ آسمانى مانند ستارگان آسمان كربلا، اين همه شكوه، عظمت و فضيلت را به تماشا ننشسته است آفتاب در هيچ روزى مانند روز عاشورا با ترديد و دل لرزان و رنگ پريده، رخ ننموده است.
در اینجا درباره‌ی اهمیت و جایگاه حماسه انسان‌ساز عاشورا و نقش آن در تاریخ انسان و اسلام، همچنین درس‌ها و عبرت آموزی‌هایی که برای همه انسان‌ها به‌ویژه مسلمانان دارد، اشاره‌ای نمی‌کنیم؛ چرا که خوشبختانه در این زمینه نیز کارهای فراوانی انجام شده، هر چند که هنوز هم جای کار هست. بعلاوه که این امر ما را از بحث خود دور می‌کند. آنچه اینک و به مناسبت بحث می‌توان گفت آن است که واقعه عاشورا و جایگاه و عملکرد پرچم‌دار بزرگ آن، حضرت اباعبدالله (علیه‌السلام) و دیگر یارانش می‌تواند حاوی درس‌هایی بزرگ از منظر نقش و جایگاه عرفان در اسلام باشد. حماسه حسینی واقعه‌ای چندبعدی بود، همان طور که پیشگامان و پرچم‌داران آن هم افرادی چندبعدی بودند. یکی از این ابعاد، بعد عرفانی و معنوی این واقعه است. بررسی این جنبه از حادثه عاشورا را می‌تواند شاخصه‌های عرفان اصیل اسلامی را به ما نشان دهد.[1]
در پرتو این معیار شناسی است که مرز عرفان مقبول از عرفان مطرود مشخص می‌شود. جدای از تربیت عرفانی امام حسین (علیه‌السلام) تا پیش از واقعه عاشورا، بررسی و تحلیل رفتارها و گفتارهای ایشان از ابتدا تا انتهای خود واقعه هم نشان دهنده روح عرفانی امام است.
سخنان امام در زیارت عرفه، توکل ایشان بر خداوند، راز و نیازهایی که در طول حادثه داشتند، رسیدن به مقام صبر و رضا در روز واقعه، نماز ظهر عاشورا، همه و همه نشان دهنده انسانی است که سلوک عرفانی را مرحله‌به‌مرحله طی کرده و در آخر به مقام فنای فی‌الله و بقای بالله می‌رسد. حرکت امام نشان داد که نظر اسلام، عرفان و سلوک معنوی مستلزم دوری از صحنه عمل اجتماعی و رها کردن مسئولیت مانند عرفان‌های شرق و غرب در قبال مکتب و جامعه نیست.
قیام حسینی نقطه اوج تلاقی عرفان و حماسه بود. علاوه بر دیگر ابعاد، این جنبه و جلوه از قیام عاشورا نیز برای انسان امروز و جامعه اسلامی در عصر حاضر درس‌های فراوانی دارد. مهم آن است که این درس‌ها شناخته می‌شود و راهنمای عمل قرار گیرد. کوتاهی در این زمینه نه تنها کوتاهی در عمل به رسالت و مسئولیت بزرگ تبیین و تبلیغ دین و آموزه‌های دینی است، بلکه موجب جلب و جذب جامعه به‌ویژه جوانان به سوی کسانی می‌شود که صلاحیت‌های لازم را برای این کار ندارند.
با توجه به اهمیت ایام بزرگداشت شعائر حسینی باید خاطر نشان کنیم که سخنرانان، مداحان، مرثیه‌سرایان و دیگر کسانی که در این زمینه فعال هستند، مسئولیتی بسیار خطیر و حساس به عهده دارند، چرا که میراثی عظیم و سرمایه‌ای گران‌قدر به امانت در اختیارشان نهاده شده که باید به‌خوبی از آن پاسداری کنند. این امر نیز محقق نمی‌شود، مگر آن که هر یک به سهم خویش، ابتدا در صدد شناخت هر چه بهتر شخصیت و شعارهای عاشورا برآیند سپس چهره زلال و روشن این واقعه را به دیگران معرفی کنند. از این رو، بیان هر مطلب یا انجام هر حرکتی که به جلوه و جمال نهضت حسینی خدشه وارد کند در واقع کوتاهی در انجام این رسالت الهی و اسلامی است. برای ایفای هر چه بهتر وظیفه تبلیغ و تعظیم شعائر عاشورا، لازم است که مدیریت امور مجالس حسینی در اختیار افراد اسلام‌شناس، روشن‌بین و آگاه به زمان باشد؛ یعنی کسانی چون شهید مطهری که هم درد دین دارند و هم دغدغه حفظ و حراست شعائر دینی در برابر خرافات و تحریفات را. علاوه بر دست‌اندرکاران مراسم بزرگداشت قیام امام حسین (علیه‌السلام)، افراد و مردم عادی نیز هر یک به سهم خود در قبال این واقعه مسوولند و باید به گونه‌ای عمل کنند که شعارها و آرمان‌ امام حسین (علیه‌السلام) و یارانش در گفتار و رفتارشان تجلی کند.
ایام محرم فرصت مغتنمی است برای تبلیغ عرفان اصیل اسلامی، به شرط آن که هم مسئولان هیئت‌ها و مجالس تعظیم شعائر حسینی هم افراد، نهادها و رسانه‌های تبلیغی و فرهنگی جامعه ما با احساس مسئولیت جدی وارد میدان شده و برای این موضوع برنامه‌ریزی کنند. باید توجه داشت که یکی از راه‌های تقویت روح معنویت و سلوک عرفانی در بین افراد جامعه به‌ویژه نسل جوان، فعال کردن و بهره گرفتن از ماه مبارک رمضان و ماه محرم، اعیاد گوناگون اسلامی، مراسمی چون اعتکاف، دعاها، از این سرمایه ارزشمند است و در صورتی که به درستی شناخته، فعال، مدیریت و تبلیغ شود، می‌تواند علاوه بر سیراب کردن کام تشنگان امور روحانی و معنوی، باعث کم رونق شدن بازار افراد و جریان‌های مدعی شود.[2]

پی‌نوشت:

[1]. على سعادت پرور، فروغ شهادت، ص. 185
[2]. جمعی از نویسندگان، کژراهه، انتشارات موسسه جام‌جم، 1390، ص 467.

جهت مطالعه بیشتر بنگرید به: جمعی از نویسندگان، کژراهه...