پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ از نظر یوگاناندا، کریا یوگا علم ربانی مقدسی است که هزاران سال پیش در هند شروع شد. این علم که شامل فنون معین تمرکزی است، تمرین مرتب و مداوم آن منجر به تجربه‌ی مستقیم و شخصی پروردگار می‌شود. کریا شکلی از یوگا راجا (شاهانه یا کامل) است که در «بهاگاوداگیتا» توسط کریشنا مورد ستایش قرار می‌گیرد. این یوگا در عصر حاضر توسط «ماهااَوَتار باباجی» دیگر بار احیا شد. او پاراهامسا یوگاناندا را انتخاب کرد تا این علم را در سطح جهان بگسترد و به همان شکل خالص اولیه به نسل‌های بعدی منتقل کند.[1]

یوگاناندا در مورد نقش کریا یوگا در امور اخلاقی اظهار می‌دارد که انسان معمولا در برابر سلطه‌ی شهواتِ پلید ناتوان است. اما هنگامی که از طریق تمرین مستمر کریا یوگا آگاهی برتر و سروری پایدار بیدار می‌شود، این‌گونه گرایش‌ها سست می‌شوند و انسان تمایلی نسبت به آن‌ها احساس نمی‌کند. در این‌جا کاهش امیال فروتر با افزایش سعادتی جاودان هم‌زمان است. بدون تمرین کریا یوگا و تجربه‌ی عملی ثمرات آن هرگونه اندرز اخلاقی و امر و نهی بی‌حاصل است.

به نظر می‌رسد انحصار اخلاق به یوگا آن هم شاخه‌ای از یوگا یعنی کریایوگا روا نیست؛ زیرا از یک‌سو امروزه مکتب‌های فراونی در حوزه‌ی اخلاق وجود دارند که همه مدعی انحصارند و طبعا ادعای آن‌ها با ادعای یوگاناندا سر ستیز دارد. از سوی دیگر حصرگرایی اخلاقی با ادعا ثابت نمی‌شود بلکه باید برای آن دلیل و منطق معتبر ارائه کرد. به بیان دیگر انحصارگرایی اخلاقی باید مستدل و همراه با ملاک باشد و سخن یوگاناندا از استدلال منطق هم خالی است. اما دین اسلام نظام اخلاقی به جهان عرضه داشته است که حاوی مضامین و ابعاد متنوع و متعددی است. اما دین اسلام نظام اخلاقی به جهان عرضه داشته است که حاوی مضامین و ابعد متنوع و متعددی است. این دین مدعی است که فقط نظام اخلاقی قرآن و اسلام حقیقت داشته می‌تواند نجات بخش بشریت باشد.
اسلام بر این مدعا دلایل متعددی ارائه کرده است و ملاک‌ها و معیارهای مختلفی نشان داده که صحت این مدعا را ثابت می‌کند.[2]

در پس همه‌ی تجلیات، اقیانوسی از اقتدار لایتناهی الهی نهفته است. اشتیاق‌مان برای فعالیت‌های دنیوی، حس هیبت معنوی را در وجودمان می‌کشد. از آن‌جا که علم امروز به ما می‌گوید چگونه قدرت‌های طبیعت را به کار گیریم، در ادراک حیات عظیمی که در پس همه‌ی نام‌ها و صورت‌ها نهان است، ناتوان می‌مانیم. آشنایی با طبیعت نیز موجب شده اسرار غایی آن‌را به سخره گیریم. رابطه‌مان با طبیعت مانند سایر کارهای روزمره‌مان شده است. به تعبیر دیگر، سربه‌سرش می‌گذاریم و می‌خواهیم راه‌هایی بیابیم تا وادارش کنیم بیشتر در خدمت اهداف ما باشد. نیروهایش را به هرشکلی که می‌خواهیم، به کار می‌گیریم، اگر چه منشأ آن ناشناخته به جا می‌ماند. در علم نیز رابطه‌مان با طبیعت مانند رفتار کارفرمایی خودپرست با خادمی زیردست است: او را می‌آزماییم، به مبارزه می‌طلبیم، اعتبارش را با معیارهایی بشری می‌سنجیم که قادر به سنجش ارزش‌های نهفته آن نیست، حال آن‌که وقتی ضمیر انسان به اقتدار برتر متصل باشد، طبیعت خودبه‌خود و بی‌هیچ تنش و فشار از اراده‌ی آدمی اطاعت می‌کند. شخص مادی‌گرا که قادر به ادراک چنین امری نیست، این سلطه‌ی بی‌تلاش را «اعجاز» می‌خواند.

اخلاق عرفانی اسلامی قانونی جاودانی است، مانند ریاضیات که دارای قواعد ساده جمع و تفریق است، از این‌رو نمی‌توان آن‌را از میان برد. اگر تمام کتاب‌های ریاضی سوزانده شود، اهل منطق دیگر بار قوانین آن‌را کشف خواهند کرد. اگر همه‌ی کتاب‌های موجود نیز نابود گردند، هرگاه سرسپرده، پاکی سرشار از معرفت خالصانه پیدا شود، دیگر بار اصول عرفانی را کشف خواهد کرد.

پی‌نوشت:

[1]. او کجاست؟، پاراهامسا یوگاناندا، مؤسسه‌ی نشر هما، تهران، ص 220.
[2]. فلسفه‌ی اخلاق، مرتضی مطهری، تهران، صدرا، 1376.
نگرشی بر آراء و اندیشه‌های یوگاناندا، محمد تقی فعالی، نشر عابد، تهران، ص 190.