پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در میان آیات الهی و کلام الله مجید برخی از آیات همانند ستاره‌ای می‌درخشند. یکی از این آیات، آیه 56 سوره مبارکه مائده است. خداوند در این آیه می‌فرماید: «وَ مَن یَتَولَّی اللهُ وَ رَسُولَهُ وَ الذینَ آمَنُوا فَاِنَّ حِزبَ اللهِ هُمُ الْغالِبُون.[مائده/56] و کسانی‌که ولایت خدا و پیامبر او و افراد با ایمان را بپذیرند، پیروزند، زیرا حزب خدا پیروز است». این آیه در امتداد آیه قبل است. سیاق آیه به‌خوبی می‌فهماند که مقصود از کلمه «الذین آمنوا» در این آیه همان است، که در آیه قبل بوده است. زیرا «ال» در «الذین» عهد ذکری است. بنابراین همان‌گونه که مقصود از الذین در آیه قبلی، حضرت علی (علیه السلام) بود، در این آیه هم مراد، امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) است.
این ادعا جزء باورهای شیعه است و مفسرین شیعه بر آن تاکیید دارند و دارای مؤیدات روایی نیز است، که در منابع معتبر حدیثی فریقین آمده است، که در این مختصر به برخی از آن روایات اشاره می‌کنیم.
1) واحدی و سیوطی و حاکم حسکانی، هر سه روایتی از ابن‌عباس در ذیل این آیه بیان کردند، که او گفته است: «عبدالله بن سلام و گروهی از اهل کتاب نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله سلم) آمدند. در حال گله کردن بودند که آیه بر ایشان نازل شد و اعلان نماز ظهر شد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از منزل بیرون آمد و از شخص فقیر پرسید: آیا کسی چیزی به تو داده است؟ گفت: آری آن مرد ایستاده، به من کمک کرده است. حضرت پرسید در چه حالتی بوده است؟ گفت: در حال رکوع بود. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: او علی بن ابی‌طالب(علیه السلام) است. پیامبر در حال تکبیر گفتن بود و می‌فرمود: (وَ مَن یَتَولَّی اللهُ وَ رَسُولَهُ وَ الذینَ آمَنُوا فَاِنَّ حِزبَ اللهِ هُمُ الْغالِبُون).»[1]
2) حاکم حسکانی روایتی دیگر از ابن‌عباس در تفسیر این آیه نقل کرده است که: «(وَمَن یَتَوَلَّ اللَّهَ) یعنی یحبّ اللَّه. (وَ رَسُولَهُ) یعنی: محمّداً. (و َالَّذینَ آمَنُوا)، یعنی وَ یُحبّ علیّ بن أبی طالب. (فَإِنَّ حِزبَ اللَّهِ هُمُ الغالِبُونَ)، یعنی: شیعَة اللَّه وَ شیعَة مُحَمّد وَ شیعَة عَلیّ (هُمُ الغالِبوُن)؛ یعنی العالوُنَ عَلی جَمیعِ العِباد، الظاهِروُنَ عَلی المُخالِفین لهم. قالَ إبنِ عَبّاس: فَبَدَأ اللَّهُ فی هذهِ الآیَة بِنَفسِه، ثُمَّ ثنَی بِمُحَمّد، ثُمَّ ثَلَّثَ بِعَلیّ. ثُمَّ قالَ: فَلَمّا نَزَلت هذهِ الآیَة قالَ رَسوُلُ اللَّه: رَحِمَ اللَّهُ عَلیّاً، أللّهُمَ أدِرِ الحَقَّ مَعَه حَیثُ دار.[2] ابن‌عباس گفت: (وَ مَن یَتَوَلَّ اللَه) یعنی خدا را دوست بدارد (وَ رَسُولَه) یعنی محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را (وَ الَّذِینَ آمَنُوا) یعنی علیّ بن ابی‌طالب (علیه السلام) را دوست داشته باشد. (فَإِنَّ حِزبَ اللَّهِ هُمُ الغالِبُون) یعنی شیعه خدا و شیعه محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) و شیعه علی (علیه السلام) آنان هستند که پیروزند، یعنی بر تمام بندگان برتر و بر مخالفانشان چیره‌اند. ابن‌عباس گفت: خداوند در این آیه از خودش شروع کرد، و در مرحله دوم محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) و در مرحله سوم علی (علیه السلام) را گفت، او اضافه کرد: وقتی این آیه نازل شد، پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: خدا رحمت کند علی را، خدایا حق را با او بگردان، هر کجا که بگردد.»
3) صاحب کتاب شواهد التنزیل به نقل از ابن‌مؤمن آورده است: «لا خِلافَ بَين المُفَسّرين أنّ هذهِ الآية(مائده/56) نَزَلَت في أميرِالمُؤمِنين عَليّ.[3] هیچ اختلافی و جای شک و شبهه‌ای نیست، که این آیه در خصوص حضرت علی(علیه السلام) نازل شده است.»

پی‌نوشت:

[1]. اسباب النزول، واحدی، دارالکتب العلمیة، بیروت: ص114
الدرالمنثور، سیوطی، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج3، ص105
شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت: ج1، ص247، ح242
[2]. شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت: ج1، ص247، ح241
[3]. همان

نویسنده: محمد یاسر بیانی