پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ پرسش: چرا پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) با منافقان جهاد نکرد؟
گفته شده: اگر ابوبکر و عمر و عثمان منافق بوده‌اند، چرا پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) با آنان جهاد نکرد، در حالی‌که قرآن می‌فرماید: «یَا اَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الکُفَّارَ وَ المُنَافِقِینَ.[توبه/73] ای پیامبر! با کافران و منافقان جهاد کن.»
پاسخ: مقصود از جهاد در این آیه، نهایت کوشش در برابر کفّار و منافقان است، و این دو مورد، با هم فرق می‌کنند، به این نحو که با کفار، جهاد به شمشیر است و با منافقان، جهاد به زبان و... و این معنایی است که در تفسیر آیه نیز، ذکر شده است.
فخر رازی می‌گوید: «جهاد عبارت است از بذل کوشش، و در لفظ آن چیزی نیامده، تا دلالت کند، که جهاد به شمشیر باشد، یا به زبان و یا به طریق دیگر؛ لذا می‌گوییم: آیه فوق بر وجوب جهاد با هر دو دسته کفّار و منافقان دلالت دارد، امّا کیفیت مجاهده از لفظ آیه استفاده نمی‌شود؛ بلکه از دلیل دیگر شناخته می‌گردد. چون این مطلب ثابت شد، می‌گوییم: دلایل منفصل دلالت می‌کند، بر این‌که مجاهده با کفار به شمشیر واجب است و با منافقان، بار اول به اظهار حجّت، و بار دوم به ترک مدارا، و بار سوم به تندی کردن با آن‌ها...».[1]
و در مورد خلفا نیز، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به وظیفه خود عمل کرد و به مردم تذکّر داد، که حق با حضرت علی (علیه السلام) است و هر جا مناسب بود و از آن‌ها لغزش‌هایی می‌دید، به‌طور صریح از خود عکس‌العمل نشان می‌داد و گاهی مردم را از اهداف مخالفان آگاه می‌کرد...

پی‌نوشت:

[1]. التفسیر الکبیر، ج 6، ص 103، ذیل آیه 73 سوره توبه: «إِنَّ الجهاد عبارة عن بذل الجهد و لیس فی اللفظ ما یدلّ علی أنّ ذلک الجهاد بالسیف أو باللسان أو بطریق آخر، فنقول: إنّ الآیة تدلّ علی وجوب الجهاد مع الفریقین، فأمّا کیفیة تلک المجاهدة، فلفظ الآیة لا یدلّ علیها؛ بل إنّما یعرف من دلیل آخر. و إذا ثبت هذا فنقول: دلّت الدلائل المنفصلة علی أنّ المجاهدة مع الکفّار یجب أن تکون بالسیف و مع المنافقین بإظهار الحجّة تارة و یترک الرفق ثانیاً و بالانتهار ثالثاً...».