تبلیغات فریبنده، در قالبی زیبا و جذاب، از علل گرایش به عرفانهای کاذب
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از علل جذابیت معنویت‌های نوظهور، ساده‌نویسی و ادبیات احساسی و هیجانی آن‌هاست. در واقع، بررسی‌ها نشان می‌دهد که نسبت مطالب آموزشی و انتقال مطلب در مقایسه با ایجاد هیجان در معنویت‌های نوظهور خیلی کم است. همین موضوع باعث جذابیت این جریان‌ها شده است. تا جایی که بعضی از آثار به ظاهر عرفانی که سمت و سوی درستی ندارند، به صورت رمان نوشته شده‌اند.
در معنویت‌های نوظهور، قالب، ظواهر و ادبیات جذابی وجود دارد، در حالی که محتوای آنها به صورت جدی دچار اشکال‌های اساسی است.
تعالیم دینی ما تاکنون بیشتر بر انتقال معارف و آموزش محتوا تکیه داشته است و متأسفانه، در خصوص قالب، ظاهر زیبا و جذاب و استفاده از ظرفیت هنرکار چندانی صورت نگرفته است. بنابراین تفاوت معنویت اسلامی و معنویت‌های نوظهور از این جهت، مثل تفاوت میان کالای بدلی است که شکیل و زیبا بسته‌بندی شده و از طرفی کالای خوبی که بسته‌بندی آراسته و جذابی ندارد.
همچنین یکی از عواملی که باعث شده عده‌ای فریب خورده و به سمت عرفانهای کاذب متمایل شوند، این است که در فرهنگ اسلامی، عرفان را گوهر نهفته‌ای می‌دانستند که نباید در اختیار هر کس قرار گیرد، و تنها کسانی که آمادگی لازم را دارند می‌توانند حقایق و گنجینه‌ها را از اساتید دریافت کنند. اما در معنویت‌های نوظهور و کاذب، عرضه‌ی حداکثری محتوا و از طرفی رضایت مخاطب موضوعیت دارد.
امروزه متاسفانه سرکردگان عرفان واره‌ها، با جعل و استخدام واژگان زیبا و در عین حال سنگین؛ انسان‌محوری را در برابر خدامحوری، لاابالی‌گری را در برابر شریعت‌گرایی، دنیاپنداری را در برابر آخرت‌گرایی، عشق جنسی را در برابر عشق معنوی، آسایش مادی را در برابر آرامش معنوی، تفکرگریزی را در برابر تفکرگرایی، خرافه‌پنداری را در برابر واقعیّت‌نگری و شادی بیرونی را در برابر سُرُور درونی به صورت کاملاً حساب شده و دقیق به مخاطبان خود القاء می‌کنند.
پس، باید پذیرفت که برای عرضه‌ی عرفان اسلامی، نیاز به تلاش بیش‌تری است؛ و باید از ظرفیت هنر، قالب‌های زیبا، شیوه‌های جذاب و ادبیات همه فهم و گیرا استفاده حداکثری را به عمل آورد.
مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) در این رابطه می‌فرمایند: بدون هنر، حرف عادی جای خودش را حتی در ذهن کسی پیدا نمی‌کند، چه برسد به این که جذابیت داشته باشد و جایگیر و ماندگار شود. هنر مهمترین وسیله است برای گسترش یک فکر درست یا نادرست. هنر، وسیله، ابزار و رسانه است؛ رسانه ای بسیار مهم. هنر جزو برجسته‌ترین مخلوقات الهی است و جزو ارزشمندترین صُنع پروردگار است، که باید آن را ارج گذاشت. اگر از ابزار هنر در کارهای علمی و القائات فکری و علمی که از صدا و سیما پخش می‌شود، استفاده شود. ماندگاری و جاذبه‌ی آن کارها مضاعف خواهد شد.[1]
و در جایی دیگر می‌فرمایند:
هرچه ما جلو می‌رویم، نقش ارتباط گیری با هنر بیشتر آشکار می‌شود؛ ارتباط گرفتن با ذهن و دل مخاطبان خود، مردم خود، با کمک ابزار بسیار کارآمد هنر. امروز آن کسانی که پیامی برای مردم دارند؛ «چه پیام رحمانی، چه پیام شیطانی» فرق نمی‌کند، بهترین وسیله‌ای که در اختیار می‌گیرند، وسیله‌ی هنر است. لذا شما می‌بینید به کمک هنر، امروز در دنیا باطل‌ترین حرفها را در ذهن یک مجموعه‌ی عظیمی از مردم به صورت حق جلوه می‌دهند که بدون هنر امکان نداشت، اما با هنر و به کمک ابزار هنر این کار را می‌کنند. همین سینما، هنر است؛ همین تلویزیون، هنر است؛ انواع و اقسام شیوه‌های هنری را به کار می‌گیرند برای اینکه بتوانند یک پیام باطل را به شکل حق به ذهن‌ها منتقل کنند. بنابراین هنر اینقدر اهمیت پیدا کرده است.[2]
در عرفانهای کاذب یک قانون نانوشته‌ای به نام «حق با مشتری است» زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، و این یکی از علل جذب مردم به خصوص جوانان به این عرفان واره ها می‌باشد.
البته باید گفت: در عرفانهای کاذب با مدیریت دقیق و حساب شده‌ای که دارند؛ نیازهای روحی، روانی و مادی افراد را وسیله‌ای برای فروش کالا و جنس بدلی خود، «که همان آموزه‌های عرفان کاذب است» قرار می‌دهند. و به همین خاطر است که به راحتی بی بنده باری جنسی، مواد توهم‌زا و روان‌گردان‌ها را به نام عرفان می‌توانند عرضه بکنند.
در نتیجه باید گفت: تهاجم فرهنگی با استفاده از قالب‌ها و شعارهای زیبا و فریبنده، که به وسیله عرفانهای کاذب عرضه می‌شود، می‌تواند از مهمترین دلایل، در تغییر ارزش‌ها و اعتقادات یک جامعه به حساب آید.
بنابراین باید عرفان را به زیباترین و آسان‌ترین شکل به مردم آموزش داد؛ زیرا عرفان اسلامی بهترین روش برای درمان رنج و درد انسان امروز است. هر جا آموزه‌های دینی و قرآنی متناسب با سلیقه‌ی مخاطبین افراد امروزی، کاربردی در قالب هنر و قالب جذاب و به‌طور مستمر بیان شده است، با استقبال گرم همگان بخصوص جوانان روبه‌روشده است.
به عنوان نمونه می‌توان به مناسک حج و مراسم اعتکاف اشاره کرد. ضمن اینکه در کنار آموزش معارف اسلامی، باید انحرافات و تناقض‌های عرفانهای نوظهور و کاذب را برای مردم، به‌ویژه جوانان به روشنی و با زبان ساده بازگو کرد. در این زمینه امیرمؤمنان علی (علیه السلام) می‌فرمایند: «وَ اعْلَمُوا أَنَّکُمْ لَنْ تَعْرِفُوا الرُّشْدَ حَتَّی تَعْرِفُوا الَّذِی تَرَکَه،[3] هرگز نمی‌توانید راه رشد را بیابید، مگر آن که راه انحراف را هم بشناسید.»
پی‌نوشت:
[1]. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع کارکنان سازمان صداوسیما 28/02/1383.
[2]. بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از مداحان و ستایشگران اهل بیت 04/04/1387.
[3]. نهج البلاغه، خطبه‌ی 147.
افزودن نظر جدید