پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ از جمله روایاتی که برای شایستگی ابوبکر و عمر برای خلافت، مطرح شده روایتی است که آن را به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نسبت داده‌اند که حضرت درباره ابوبکر و عمر فرمود: «قال کنت عند النبیّ فأقبل أبوبکر و عمر فقال یا علیّ هذان سیدا کهول أهل الجنّة إلا النّبیین و المرسلین.[1] ابوبکر و عمر آقای پیرمردان اهل بهشت‌اند.»
پاسخ:
الف) اشکال سندی؛ این روایت از نظر سندی نیز اشکالاتی دارد؛ چرا که هیثمی پس از نقل همین حدیث می‌گوید: «این روایت را بزّاز و طبرانی روایت کرده‌اند و چون در سلسله سند آن علی بن عابس وجود دارد، ضعیف می‌باشد.»[2] و نیز پس از نقل روایت دیگری در همین زمینه، می‌گوید: «بزّاز، آن را از عبیدالله بن عمر روایت کرده و در سند آن عبدالرحمن بن ملک بن مغول است که او شخصی متروک است.»[3] و نیز ابن‌ جوزی، یکی دیگر از بزرگان اهل‌سنت و مورد قبول وهّابیت، این روایت را در کتاب «الموضوعات» خود آورده و پس از آن می‌گوید: «این حدیث از ساخته‌های قصه‌گویان است که یا عمر بن واصل ساخته و یا ساخته‌اند و به او نسبت داده‌اند.»[4]
ب) نظر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل‌بیت (علیهم السّلام) در این باره؛ گذشته از بحث سندی، باز هم نمی‌توان این روایت را پذیرفت؛ چرا که سازنده این روایت، فراموش کرده که روایات متعددی از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل‌بیت (علیهم السّلام) وارد شده مبنی بر این که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) اهل بهشت را جوان و در هیئت انسان‌های 33 ساله و با مشخصات ویژه‌ای معرفی نموده که هیچ‌کدام از آنها بر ابوبکر و عمر قابل تطبیق نیست؛ پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در روایتی فرمود: «اهل بهشت جوانانی هستند زیبا، با بدن‌هایی خالی از مو با چشمانی زیبا و سرمه کشیده که نه جوانی و نه لباس‌هایشان فناپذیر است.»[5] چنان که در روایتی دیگر از آن حضرت آمده: «... سنّ اهل بهشت سی و یا سی و سه سال است.»[6] هیثمی در مجمع‌الزوائد پس از نقل همین روایت درباره سند آن می‌نویسد: «پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: اهل بهشت با بدن‌های بی‌مو، زیبا و چشمانی سرمه کشیده وارد بهشت می‌شوند. این روایت را طبرانی در کتاب الاوسط نقل کرده و سند آن نیز بسیار خوب است.»[7] چنان‌چه در روایت دیگری امام نهم شیعیان حضرت جواد (علیه السّلام) در مناظره‌ای با یحیی بن اکثم، از این روایت چنین پاسخ فرمود: «محال است پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) چنین سخنی (درباره ابوبکر و عمر) فرموده باشد؛ زیرا بهشتیان همگی جوانند و در میان آنها کسی که در سن پیری باشد، وجود ندارد. این روایت را بنی‌امیه وضع کرده‌اند تا در مقابل روایتی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره امام حسن (علیه السّلام) و امام حسین (علیه السّلام) فرمود: آن‌دو آقای جوانان اهل بهشت‌اند، قرار دهند.»[8] با این حال آیا باز هم می‌توان گفت: ابوبکر و عمر، آقای پیرمردان بهشت‌اند در حالی که هیچ پیرمردی در بهشت نیست؟!
ج) از تولیدات کارخانه حدیث‌سازی بنی‌‎امیه؛ این‌گونه روایات از ساخته پرداخته‌های بنی‌امیّه است تا بتوانند آن را در مقابل روایت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره اهل‌بیت (علیهم السّلام) قرار دهند. و جالب این که بنی‌امیه معمولا برای این که دروغشان به باور نزدیک‌تر شود روایات ساختگی خود را از زبان اهل‌بیت (علیهم السّلام) نقل می‌کردند؛ به همین‌رو، این روایت را نیز از زبان امیرمؤمنان (علیه السّلام) نقل کرده‌اند. در پایان بی‌مناسبت نیست، یکی دیگر از محصولات کارخانه حدیث‌سازی بنی‌امیه را که به نحوی به بهشت و برخی ویژگی‌های آن مربوط می‌شود را معرفی کنیم؛ در روایتی به پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نسبت داده‌اند که آن حضرت فرمود: «من شهر علم هستم، ابوبکر دروازه آن، عمر دیوارهای آن، عثمان سقف آن، علی دروازه آن و معاویه حلقه دروازه آن شهر.»[9] البته جالب‌تر این بود که برای تکمیل پروژه جعل حدیث، این را نیز اضافه می‌کردند که «و یزید مفتاحها؛ یزید هم کلید درب این شهر است.» ولی گویا در این صورت دروغ، بیش از اندازه شاخ‌دار می‌شد.

پی‌نوشت:
[1]. مسند أحمد بن حنبل، أحمد بن حنبل، مؤسسة قرطبة، مصر، ج 1، ص 80.
[2]. رواه البزّار و الطّبرانی فی الأوسط و فیه علیّ ابن عابس و هو ضعیف. مجمع الزوائد و منبع الفوائد، علی بن أبی بکر هیثمی، دار الریان للتراث، قاهرة، ج 9، ص 53.
[3]. رواه البزّار و قال لا نعلم رواه عن عبیدالله بن عمر إلّا [فیه] عبد الرّحمن ابن ملک بن مغول، قلت و هو متروک. مجمع الزوائد و منبع الفوائد، علی بن أبی بکر هیثمی، دار الریان للتراث، قاهرة، ج 9، ص 53.
[4]. هذا الحدیث موضوع من عمل القصاص، وضعه عمر بن واصل أو وضع علیه. الموضوعات، أبو الفرج، دار الکتب العلمیة، بیروت، ج 1، ص 299.
[5]. قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) أهل الجنّة جرد مرد کحل لا یفنی شبابهم و لا تبلی ثیابهم. سنن ترمذی، ترمذی، بیروت، ج 4، ص 679.
[6]. عن معاذ بن جبل أنّ النّبی (صلی الله علیه و آله و سلم) قال یدخل أهل الجنّة الجنّة جردا مردا مکحّلین أبناه ثلاثین أو ثلاث و ثلاثین سنة. سنن ترمذی، ترمذی، بیروت، ج 4، ص 682.
[7]. و عن أنس بن مالک قال قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) یدخل أهل الجنّة الجنّة جردا مردا مکحّلین. رواه الطّبرانی فی الأوسط و إسناده جید. مجمع الزوائد، علی بن أبی بکر هیثمی، دار الریان للتراث، قاهرة، ج 10، ص 399.
[8]. و هذا الخبر محال أیضا لأنّ أهل الجنّة کلّهم یکونون شبّانا و لا یکون فیهم کهل و هذا الخیر وضعه بنو أمیة لمضادّة الخبر الّذی قاله رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) فی الحسن و الحسین بأنّهما سیدا شباب أهل الجنّة. الاحتجاج، شیخ طبرسی، تحقیق سید محمد باقر الخرسان، نجف اشرف، ج 2، ص 247.
[9]. عن إبن مسعود رفعه أنا مدینة العلم و أبوبکر أساسها و عمر حیطانها و عثمان سقفها و علیّ بابها وروی أیضا عن أنس مرفوعا أنا مدینة العلم و علیّ بابها و معاویة حلقتها. کشف الخفاء عجلونی، مؤسسة الرسالة، بیروت، ج 1، ص 236.