پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ فراموش کردن گذشته، از دیگر اصول راه زندگی پائولو است. چه‌بسا خاطرات گذشته، انسان را ناراحت کند. به نظر او، این ناراحتی نیرو و توان انسان را برای حرکت جدید باز می‌گیرد. «گاه باری که گذشته بر دوش آدمی می‌گذارد، سنگین است و او نمی‌تواند آن را بر دوش کشد.»[1] «و گاه روح انسان، اسیر گذشته است و این موجب می‌شود نتواند شور زندگی اکنونش را درک کند.»[2] «اگر گذشته‌ای داری که ناراحتت می‌کند، همین حالا فراموشش کن. داستان تازه‌ای برای زندگی‌ات بساز و به آن ایمان داشته باش. فقط بر لحظاتی تمرکز کن که در آن به خواسته‌ات رسیده‌ای. این نیرو کمکت می‌کند تا خواسته‌ات را انجام دهی».[3] به این دلیل است که نباید به روزهای رفته فکر کرد. «گیاه به روزهایی که رفته نمی‌اندیشد؛ به روزهایی می‌اندیشد که می‌آید. اگر گیاهان یقین دارند که بهار خواهد آمد، چرا ما انسان‌ها باور نداریم که روزی خواهیم توانست به هرآن‌چه می‌خواهیم دست یابیم؟»[4]
راه‌حل پائولو برای زودتر از یاد بردن گذشته این است که: «هر کس نامی جدید برای خود برگزیند و در تولد دوباره‌اش از همۀ رنج‌های پیشین بگریزد.»[5] حتی او طرفداران خود را از دیدن هرآن‌چه مربوط به گذشته و یادآور آن دوران است، برحذر می‌دارد. او به هوادارانش گوشزد می‌کند که مبادا در سفرهایشان به موزه‌ها بروند. «موزه‌ها به گذشته مربوطند و باید در جستجوی اکنون بود.»[6]
بررسی و نقد:
یاد گذشته روح را اسیر می‌کند؛ باز می‌دارد و لذت امروز را می‌گیرد.
- از آن‌جا که یکی از بهترین نوع نقد، بیان سخنان متناقض شخص است، در این‌جا به بیان کلام متناقض این شخص می‌پردازیم؛ پائولو در نقض کلام خودش می‌گوید؛ هم شکست‌ها و هم موفقیت‌های گذشته را باید به یاد داشت: «اگر تنها نوار ویدئویی شکست‌هایمان را تماشا کنیم فلج می‌شویم و اگر تنها نوار موفقیت‌هایمان را تماشا کنیم، در پایان، خود را خردمندتر از آن‌چه هستیم می‌پنداریم. ما به هردو نوار نیاز داریم».[7] در این کلام پائولو اشاره می‌کند که باید به هر دو نوار بنگریم؛ پس یاد گذشته ضرورت دارد. گذشته با شکست‌ها و موفقیت‌هایش مسیر امروز را نشان می‌دهد. آیینۀ گذشته و گذشتگان، عبرت امروز است. از این‌رو، فرهنگ اسلام به عبرت گرفتن از گذشته و گذشتگان سفارش کرده است؛[8]
- بر خلاف آن‌چه که کوئلیو گفته است آگاهی از کم‌کاری‌های گذشته، انگیزه‌ای برای سرعت گرفتن در آینده است. عارفان در محاسبۀ شبانۀ اعمالشان اشتباه‌های روز را می‌فهمند و تصمیم می‌گیرند فردا آن‌ها را جبران کنند؛
- در سنت اسلام نیز یادآوری گذشته اگر به ناامیدی منجر شود، گناهی نابخشودنی است، ولی پشیمانی از گذشته تا آن‌جا که عاملی برای اصلاح آینده باشد، پذیرفتنی است.[9]

پی‌نوشت:
[1]. زهیر، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، تهران، 1384، ص 279.
[2]. ورونیکا تصمیم می‌گیرد بمیرد، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، تهران، 1387، ص 261.
[3]. کوه پنجم، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، تهران، 1383، ص 188.
[4].  جبران خلیل جبران، نامه‌های عاشقانه یک پیامبر، گردآوری و اقتباس پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، تهران،1387، ص 88.
[5]. زهیر، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، تهران، 1384، ص333.
[6]. قصه‌هایی برای پدران، فرزندان، نوه‌ها، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، تهران، 1387، ص156.
[7]. مکتوب، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، تهران، 1385، ص 22.
[8]. سوره حشر/ 20.
[9]. سوره یوسف/87.
برای اطلاع بیشتر مراجعه کنید به: شریعت رؤیا، حامد حسینیان، نشر موسسه امام خمینی (رحمه‌الله)، 1393، قم، ص 315.