پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ پائولو همگان را به آیین معنوی‌اش دعوت می‌کند و در دعوت خود اصرار دارد راهی که او راهنمای آن است، از رنج و درد خالی است و بدون هیچ سختی، گوهر انسان را صیقل می‌دهد. پائولو گذر از راه ادیان را رنج‌آور می‌خواند[1] و در وصف راه خود می‌گوید: «در کتاب خاطرات یک مغ کوشیدم تا نشان دهم لازم نیست آموزه‌ها را با درد و رنج مرتبط بدانیم، بلکه فقط نظم و توجه کافی است».[2]
پائولو کوئلیو در توجیه این‌که چگونه ممکن است بدون رنج، صاحب گنج سعادت شد، به همان بهانۀ پولس رسول پناه می‌برد که عیسی رنج ما را بر دوش کشیده است. والهالا، از شخصیت‌های کتاب والگیری‌ها، در مناجات با مسیح می‌گوید: «دست تو بر سر ماست و ما را می‌نوازد و به ما می‌گوید دیگر رنج نبرید؛ چراکه من رنج کافی برده‌ام.»[3] نه‌تنها مسیح، که در ادبیات او مریم باکره نیز رسالتش برداشتن بار از دوش گنه‌کاران است. در ادبیات او «خدا عشق است، اما کسی‌که این موضوع را خوب می‌فهمد، مریم باکره است. باکره راز تسلیم مطلق را می‌فهمد و چون عشق ورزید و رنج کشید، ما را از رنج رها کرد؛ همان‌طور که عیسی ما را از بار گناه آزاد کرد».[4] پائولو هم‌چنین توجیه می‌کند که این جهان برکتی از سوی خداوند است و باید از شادی‌هایی که زندگی به ما ارزانی می‌کند، لذت ببریم. او به این وسیله استدلال می‌کند که لازم نیست در این جهان رنج ببریم تا در جهان دیگر خوشبخت باشیم.[5]
بررسی و نقد:
* ایمان ادیان، رنج‌آور است و آیین پائولو آیینی بدون رنج است؟
به نظر نمی‌رسد راهی که پائولو نقشۀ آن‌را کشیده است، خالی از رنج باشد. او راهی را پیشنهاد می‌کند که سالک باید زندگی عادی خود را رها کند و همیشه در بیابان‌ها و جنگل‌ها سفر کند. چنین راهی بی‌شک برای بسیاری مقدور نیست. در پاسخ به این‌که گفته است راه ادیان سخت و رنج‌آور است، می‌توان گفت دست‌کم  اسلام چنین نیست. قرآن دست‌کم در شش آیه به صراحت گفته است که این دین، دین مشقت و سختی نیست.[6] پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز در اعتراض به عثمان‌ بن مظعون که راه رهبانیت را پیش گرفته بود، فرمودند: من به شریعت آسان مبعوث شده‌ام.[7] در اسلام سالک می‌تواند با اخلاص در همۀ کارهایش مسیر را به سرعت بگذارند. در این مکتب، گاه خیاط و حمال و کفاش به مراتبی بالا می‌رسند. ممکن است آداب و شرایع دینی در آغاز، آن‌هم اگر معرفت کاملی به اسرار آن نباشد، کمی سخت به نظر برسد، اما باید توجه داشت همۀ این آداب از آن‌روست که انسان، هوشیار و متذکر بماند. نواختن سیلی بر صورت، در سرمای زمستان میان بیابان و گرگ‌ها، نوش‌دارویی شیرین است.
* از آن‌جا که جهان، برکت و نعمت خداوند است و عیسی (علیه‌السلام) به جای همگان رنج برده است، پس نصیب انسان‌ها لذت بدون رنج است ؟!
همۀ نعمت‎‌های این دنیا وسیله و ابزاری برای رسیدن به کمالات معنوی‌اند، نه این‌که خود نعمت‌ها هدف و مقصود نهایی باشند. تصویر پائولو از معنای زندگی در این دنیا کامل نیست. هرچند در این دنیا لذت و شادی نیز هست، این دنیا برای آن ساخته نشده است. این دنیا روز امتحان است و سرای آخرت، فردای لذت بردن از سربلندی در امتحان.
خداوند، این دنیا را با لذت‌های حلال و حرام همراه کرده است. لذت‌های حرام برای امتحان و لذت‌های حلال زنگ تفریح مؤمنان است.
همۀ عاقلان در همۀ محکمه‌ها چنین حکم می‌کنند که هیچ‌کس نباید بار گناه دیگری را به دوش کشد.[8] هرکس که گناه و عصیان کرده است، خود باید مجازات اعمالش را تحمل کند. مجازات انسان بی‌گناه به‌جای دیگران در منطق حکیمانه ظالمانه است و سودی برای تأدیب گنهکار ندارد. هیچ‌گاه نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود. پائولو نیز خود اعتراف می‌کند: در این دنیا اگر کسی بخواهد از شعلۀ نور بهره‌مند شود، باید رنج دود را تحمل کند.[9]

پی‌نوشت:

[1]. کنار رود پیدار نشستم و گریستم، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، تهران،1384، ص 168.
[2]. کوه پنجم، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، تهران، 1383، ص 12.
[3]. والگیری‌ها، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی و حسین شهرابی، کارون، تهران، 1388، ص 155؛ بریدا، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی و بهرام جعفری،کارون، تهران، 1383، ص 273.
[4]. کنار رود پیدار نشستم و گریستم، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، 1384، تهران، ص 73.
[5]. چون رود جاری باش، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، تهران، 1386، ص 268.
[6]. بقره / 233؛ اعراف/42؛ مومنون/62؛ ص/86.
[7]. الکافی، کلینی، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1365، ج 5، ص 494.
[8]. انعام/164؛ اسراء/ 15؛ فاطر/ 18؛ زمر/8؛ نجم/ 38.
[9]. مکتوب، پائولو کوئلیو، ترجمه آرش حجازی، کارون، تهران، 1385، ص 25.
برای اطلاع بیشتر مراجعه کنید به: شریعت رؤیا، حامد حسینیان، قم ، نشر مؤسسه امام خمینی (رحمه‌الله)، 1393، ص 312.